Kişinin en temel gereksinimlerinden birinin uyku olduğunu söyleyen Uzman Klinik Psikolog Yaren Hamarat, “Uykunun insan sıhhatinde fizikî, zihinsel ve ruhsal açıdan değerli bir role sahip olduğu düşünülmektedir. Uyku birebir vakitte öğrenme sürecinde, fizikî gelişim kademelerinde, hislerin düzenlenmesinde ve hayat kalitesini artırmada değerli rol oynamaktadır” tabirlerini kullandı.
Tüm beşerler için uykunun, vazgeçilmez bir ihtiyaç olduğunu söz eden Uzman Klinik Psikolog Yaren Hamarat, aç ve susuz yaşamanın mümkün olmadığı üzere uykusuz yaşamanın da mümkün olmadığına dikkat çekti.
Psk. Hamarat, “Uyku gün uzunluğu yorulan, yıpranan vücudumuzu ve zihnimizi onarma sürecinden geçirmektedir. Uyku sırasında kalp atımları yavaşlar, teneffüs sayısı azalır ve beden ısısı düşer. Tıpkı vücudumuz üzere hudut sistemimiz de dinlenme evresine geçmektedir” diye konuştu.
BU BELİRTİLER GÖZ ARKASI EDİLMEMELİ
Uyku bozukluğu belirtilerine değinen Psk. Hamarat, “Uyku bozukluğu şikâyeti yaşayan bireyler uykuya dalmada ve sürdürmede sorun yaşamaktadır. Uykularını gereğince alamazlar. Uyandıklarında dinlenmiş halde uyanmama ve günün devamında yorgunluk hissi, odaklanma zahmetleri ve dikkatsizlik üzere problemler yaşarlar” dedi.
Psk. Hamarat, uyku bozukluklarının insomnia, uykuyu başlatmada sürdürmede zahmet yaşama, sık sık uyanma, uyku ile bağlantılı teneffüs bozuklukları (uyku apnesi) uyku sırasında tekrarlayan teneffüs nöbetleri, sirkadiyen ritim, uyku uyanıklık bozuklukları, kişinin gereksinim duyduğu vakit diliminde uyuyup uyanamaması ve parasomnialar (uyurgezerlik, uyku terörü, karabasan) olmak üzere sınıflandırıldığını söyledi.
UYKU GEREKSİNİMİ BİREYDEN BİREYE DEĞİŞİR
Uyku sistemini fizikî, ruhsal, toplumsal ve çevresel olarak çeşitli faktörlerin etkilediğini lisana getiren Psk. Hamarat, şu bilgileri paylaştı:
“Tüm bu faktörler uykunun kalitesini ve mühletini bozabilmektedir. Uyku muhtaçlığı bireyden şahsa nazaran değişiklik göstermektedir. Bazılarına 4-5 saatlik uykular yeterken bazıları 8-9 saatlik uyku yetmeyebilir. Âlâ bir uykunun birinci belirtileri, kişinin uyandıktan sonra kendini dinlenmiş, müspet ve yeni bir güne hazır hissetmesi ile aşikâr olmaktadır. Fizyolojik olarak kişiyi bu durumdan uzak tutan sebeplerin başında yaş gelir. Erken yaşlarda uykuya duyulan gereksinim daha fazla olurken vakit ilerledikçe bu mühletin düştüğünü görmekteyiz.”
ANKSİYETE BOZUKLUKLARI UYKU SİSTEMİNİ OLUMSUZ ETKİLEYEBİLİR
Yaşlanmayla birlikte gelişen hastalıklar sebebiyle uyku kalitesinde de meseleler yaşanabileceğini belirten Psk. Hamarat, “Hastalık faktöründe ise hem fizyolojik hem de ruhsal taraflarıyla ekseriyetle uyku sistemini olumsuz istikamette etkilenmektedir. Bilhassa anksiyete bozuklukları, bipolar bozukluk yahut majör depresyonun varlığı, uyku nizamında bozulmalarla sebep olan hastalıklardır. Ağrı da tüm bunların başında gelmektedir. Ağrısı olan kişi uykuya dalmada ve sürdürmede zorluk yaşar, hatta uyuyamamaktadır. Çevresel faktörler de bazen bireylerin uykuya dalmalarında olumlu tesir gösterirken bazen de uykuyu iteleyici ve engelleyici tesir göstermektedir. Birtakım bireyler uykuya dalmak için sessiz, sakin ve karanlık ortam ararken kimileri aydınlık, kalabalık ve sesli ortamları tercih edebilmektedir” tabirlerini kullandı.
DÜZENSİZ BESLENME RİSKİ ARTIRIYOR
Uyku bozukluğu ile beslenme ortasında ilgi olup olmadığı sorusunu yanıtlayan Psk. Hamarat, şunları söyledi:
“Yediğimiz yemekler uykunun kalitesini ve mühletini etkilemektedir. Çok süratli yemek yemek, öğün atlamak, fazla ve ağır öğünler tüketmek, yemek saatlerinin sistemsiz olması ve uyumadan evvel atıştırmak uyku bozukluklarının öteki nedenlerindendir. Kahve, asitli içecekler, baharatlar, çay ve çikolata üzere kafein içeren uyarıcılar da uykuyu olumsuz etkilemektedir. Sağlıklı bir hayat usulü ve hakikat beslenme alışkanlıkları, uyku dâhil olmak üzere ruhsal ve fizikî yeterlilik haline katkıda bulunurken, uygunsuz beslenme ve sonlu fizikî aktivite uyku kalitesini bozmaktadır.”
BİRÇOK HASTALIĞA NEDEN OLABİLİR
Uyku hayatımız boyunca, sıhhat ve ömür kalitesi için çok kıymetli olduğu ve uyku kalitesindeki bozulmanın birçok olumsuz faktörünün varlığı fizikî, zihinsel ve fizyolojik durumla temaslı olduğu bilinmektedir. Yetersiz uyku müddeti ve kalitesi anksiyete, depresyon ve intihar eğilimi üzere çeşitli zihinsel durumlarla ilişkilendirilmektedir. Daima uyku yoksunluğu yaşıyor olmak, bağışıklık sisteminde bozulmaya, hipertansiyon, obezite ve diyabet riskini de artırmaktadır.
Uyku bozuklukları ve uyku kalitesinde düşme, motivasyonun azalmasına ve dikkat dağılmasına, odaklanma zahmetlerine, gün içinde içedönük davranışlara ve genel olarak düşük psikososyal davranışlara neden olabilir. Uyku kalitesinde düşme, konsantrasyon bozukluğu ve zamanlama ile alakalı olduğundan, bu durum birebir vakitte iş hayatındaki performansı da etkilemektedir.”
KALİTELİ UYKU İÇİN YAPILMASI GEREKENLER
Kaliteli bir uyku için yapılması gerekenlerden bahseden Psk. Hamarat, “Genellikle uygun alışkanlıkların ve davranışların uyku kalitesini ve ölçüsünü artırabileceği önerilir. Kafein ve nikotin tüketimini azaltmak hatta kaçınmak, gün içinde şekerleme yapmamak uyku kalitesini artırabilmektedir. Her gün makul saatlerde yatıp muhakkak saat aralığında uyanmaya dikkat edilmelidir. Yatak odanızın ne çok sıcak ne de çok soğuk olmamasına ihtimam gösterilmelidir. Yatmadan evvel ağır antrenmanlardan kaçınılmalıdır. Son olarak akşam 18.00’dan sonra ağır yiyecekler tüketilmemelidir. Şayet tek başınıza uyku sisteminizi sağlayamıyor, bu durum ömür kalitenizde düşmeye sebep oluyor ve ruhsal problemler ile bağlantılı olduğunu düşünüyorsanız ruhsal dayanak almanızda sizin açınızdan yararlı olacaktır” diyerek kelamlarını noktaladı.