Fotoğraf: Vedat Arık
Türk-İş Lideri Ergün Atalay, Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı. Taban fiyatın belirlenme sürecinde yaşanan meşakkatlere, kendisine yönelik tenkitlere açıklık getirdi.
– Minimum fiyat geçmiş yıllarda bugün olduğu kadar gündem olmuyordu. Meğer artık aylar öncesinden konuşulmaya başlanıyor. Neden?
İki nedeni var. Bir, enflasyon yüksek değildi. İki, hiçbir seçimde ülke bu türlü gerilmemişti. Geçmişte gündem olması için bir engelli arkadaşımızı, bir bayan arkadaşımızı, bir erkek arkadaşımızı koyuyorduk. Fakat bugün baktığımızda ağustos ayından beri iktidar da muhalefet de minimum fiyat konuşuyor. Bir tek biz konuşmadık. 1 Aralık’a kadar minimum fiyatla ilgili ağzımı hiç açmadım. Mesken kiraları minimum fiyat artacak diye artmaya, artırımlar gelmeye başladı.
“BAKAN BENİ ARADI”
– “Türk-İş 7 bin 785 TL” diyor diye tenkitlerin gayesi oldu…
Türk-İş, 37 yıldır açlık yoksulluk sayılarını açıklıyor. Açlık 7 bin 785 TL. Bana soruldu “Nereden başlayacaksınız?”, dedim ki “Asgari fiyat 5 bin 500 TL. Türk-İş açlık sonundan yani 7 bin 785 TL’den başlayacak”. Sonraki gün ‘Bu kadar artırım mı istenir?” diye olay oldu. Ben artırım istemiyorum ki. Açlık sonundan itibaren konuşmayı istiyorum. Yani bunun üstünü konuşacağız. İki gün sonra liderler şurası yaptık. Açlık hududunun üzerinde konuşacağımızı, kabul edeceğimiz bir sayı olmazsa masada olmayacağımızı söyledik. 15 bin TL, 20 bin TL diyen oldu. Geçen yıl partilerin büyük kısmı 400 dolar diyordu. Ben ne doları konuşurum ne de Avro’yu. Türk-İş lideri Türkiye’de Türk parasını konuşur. Bu ortada 20 gün içinde iki defa liderler konseyi yaptık. Ayın 20’sinde beni bakanlığa çağırdılar. Kurul sürüyordu. Bakana 9 bin TL talebimizi ilettim. Sonra basının önünde bu sayısı duyurdum. 3 gün sonra bakan tekrar aradı ve birebir noktada olup olmadığımı sordu. “Aynı noktadayım” dedim. Türk-İş lideri söyler ve söylediği noktada durur.
– Cumhurbaşkanı Erdoğan fiyat açıklarken siz masada bu nedenle mi yoktunuz?
Ben dediğime ve aldığımız karara bakıyorum. 8 bin 500 TL makûs oldu demiyorum. Ancak 9 bin TL bizim içimize sinen, toplumun kabul edeceği bir sayıydı. Ben açıklama sırasında yoktum. Bunu bakan da patron lideri da biliyor. 9 bin TL’ye gelirseniz beni çağırın lakin bunu vermeyecekseniz ben gelmeyeceğim. Sonuç olarak orada değildim.
“YOĞURDU BU TÜRLÜ YİYORUZ”
– Hak-İş Lideri Mahmut Aslan, “TÜRK-İŞ, masadan kalkmasaydı sayı tahminen de daha yüksek olabilirdi” dedi. Yorumunuz nedir?
Ben sendikalarla ilgili olumsuz bir şey söylememeye uğraş ediyorum. Bir dolu problemimiz var aslında. Bizi kapı önüne koyan patronlar, işverenler var. Benim onlara bir şeyler söylemem gerekir. Mahmut Beyefendi kendi kendine o denli düşünüyor. O vakit masaya geldiğinde o o denli yapar. Biz yoğurdu bu türlü yiyoruz.
– Bu süreçte Cumhurbaşkanı ile telefonda yahut yüz yüze bir görüşmeniz oldu mu?
Olmadı. Benimle kimse konuşmaz. Benim huyumu bilirler. Türk İş lideri söyler ve söylediği yerde durur.
“SEÇİM KAZASIZ BELASIZ BİTSİN VE HERKES İŞİNE BAKSIN”
– Cumhurbaşkanı “Sırtında küfe olmayanlar rahat konuşuyor” dedi. Sizin aranızın âlâ olduğunu kamuoyu biliyor, bu defa karşıt mi düştünüz, size miydi bu kelamlar?
Benim Kemal Beyefendi ile de aram düzgün. Türk İş lideri olarak ben ortadaki arayı tutmaya uğraş ediyorum. Tayyip Bey’i daha eski tanıyorum lakin hepsiyle bir hukukum var. Tayyip beyefendi benim huyumu bilir, ben onun huyunu bilirim. Bana mı, diğerine mı dedi bilmiyorum.
– Tam da 9 bin TL açıklamanız üzerine sorulunca bu cevabı verdi Cumhurbaşkanı…
Dikkatli dinledim, sonraki gün de imzalarken genelde de söyledi. Bana mı dedi bilmiyorum. Benim için bir mahsuru yok. O işini yapıyor ben işimi yapıyorum. O devletin cumhurbaşkanı ben de Türk İş lideriyim. Ben 100 gram kıyma alanların, ekmek ortası köfte yiyenlerin değil, ekmek ortası patates yiyenlerin temsilcisiyim. Ben o denli yaşadım, geldim. Benim sırtımda milyonların vebali var. Küçük esnafın durumunu da biliyorum. Onları da savunuyorum. “Bu sayısı ödeyemez” diyorum. Ben sermaye düşmanlığı yapmam. Büyük firmalara bir itirazım yok fakat Anadolu’da kasaplar, terziler, ayakkabı tamircileri, üç beş kişinin çalıştığı yerler var. Onların da desteklenmesi gerektiğini de tabir ediyorum.
“BİZ DEĞİL TABAN FİYATLI OTURSUN”
– Patrona dayanak 100 TL’den 250 TL’ye çıktı. Holdinglere de 250 TL, küçük esnafa da 250 TL. Bu adaletli midir, tüm patronlara birebir dayanak mi verilmeli?
Ödeyebilecek firma var, ödeyemeyecek firma var. Bununla ilgili adil bir düzenleme yapılmalı.
– Kurulda yer almak istemediğinizi söylediniz…
– Belirlenen taban fiyatın kayıt dışı yahut işsizlik riski var mı?
Bununla ilgili telaşlarımız var. Bakanlık takip ediyor. Kayıt dışını devlet halletmeli. Orada da haksız rekabet var. Merdiven altı çalışıyor, ne ürettiği aşikâr değil, ne tükettiğimiz belirli değil. Bir firma düşünün. Yapması gereken her şeyi yapıyor lakin yan tarafta kayıt dışı personel çalıştıran firma var. Maliyetli çok çok düşük. Nasıl rekabet edecek, edemez. Üç gün sonra dükkânı kapatıyor.
– Denetlemede eza var o vakit…
Bu adil değil. Arzum şudur, seçim kazasız belasız bitsin ve herkes işine baksın. Seçim nedeniyle kimsenin gözü görmüyor. Herkes istediği üzere konuşuyor. Yarın yeniden yüz yüze bakacağız. Birlikte olmamız lazım yoksa bedelini ağır öderiz.
– Enflasyon düşecek diye taban fiyat belirlenir mi?
Sapla saman karıştı. Enflasyonla ilgili iktidarıyla muhalefetiyle bir deva bulmak lazım. Üç gün sonra seçim var. Biz sendikalar, bu ülkede 70 yıldır varız. Türk İş 70 yıldır daima Türkiye’den, temsil ettiği emekçiden yana oldu. Var sayıma nazaran taban fiyat belirlenmez. Teklifim şu: Bizi bir daha toplamasınlar. 6 ay sonra enflasyon yüzde 20 oldu diyelim. Hiç konuşmadan haziran yahut temmuzda 20’yi versinler.
– Seçime giderken tekrar bir artış olur mu sizce?
Benimle konuşan yok, bilmiyorum. Lakin o gün orada olsam bu teklifimi de söz ederdim. Tekrar toplanmaya gerek yok. Otomatik olarak taban ücretliye artış uygulanmalı. Başımdaki bu.
– Siz 9 bin TL diyerek ekonomik istikrarları bozacak bir fiyat mi önermiş oldunuz?
Benim önümde açlık, yoksulluk var. Besin enflasyonu bu ülkede yüzde 138. Ben olamayacak bir şey istemiyorum. Kimileri beni tenkit ediyor. Diyorlar ki ‘Neden aşağıdan istedin?’ Ben elimdeki sayıya nazaran konuşuyorum. Türk İş lideri 15 bin TL desin de 9 bine TL’ye mi imza atsın. Türk İş söyler söylediğine imza atar.
– Makul bir sayıysa neden vermediler ?
Vermeyenlere sormak gerek. Kamuoyu kimin gerçekçi istediğini güzel biliyor.
– Bugüne kadar uzlaşılamadığı çok oldu mu?
1985’ten bugüne kadar 37 toplantı oldu. 37 yılda 42 karar alındı. Oybirliğiyle alınan karar sayısı altı. 15 kişilik komitede, Çalışma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, TÜİK, her kısımdan insan var. 15 kişinin dışında da 30’a yakın uzman bulunuyor. Bu konsey, adil bir şura değil. 12 Eylül’den kalan konseyler. Muahedeye giriyorsun enflasyon olmuş yüzde 100, veriyor yüzde 15, yüzde 20. Adil bir konsey olsa beşerden 15 kişi olursun fakat o denli değil. Biz daima azınlıktayız.
ENFLASYON ÇIKTIĞI SÜRECE BU FİYATIN KARARI KALMAZ
– Minimum fiyattaki bu artış kaç ay masraf?
Enflasyon da minimum fiyat de olmasın. Artırım vermesinler, bu enflasyon burada kalsın, taban fiyat de burada dursun. Enflasyon çıkmadığı sürece sorun yok. Sabit kalırsa minimum ücretliye refah hissesini verirsin, olur biter. Fakat enflasyon çıktığı sürece bu fiyatın hiçbir kararı kalmaz.
– Minimum fiyat en düşük fiyat değil midir?
Asgari fiyat başlangıç fiyatıdır.
– Fakat artık geçim fiyatı haline mi geldi?
Asgari fiyatın bir tık üzerinde çalışan nitelikli elemanlar var. Araştırma yapıyoruz teğe bir. Güvenlikçiyle, garsonla konuşuyoruz. “Burada 10 yıldır çalışıyorum, taban fiyatın 200 TL fazlasını alıyorum” diyor. Bu adil midir artık. Temel sorun yetişmiş elemanlarda.
– Nasıl çözülecek?
Çözmemiz gerek. Patronlar var. Minimum fiyatı neden bekliyorsunuz, elinizi tutan mı var. Versenize. Kazanan versin. Bakıyorum ihracatta dünya şampiyonuyuz. Bankalar, sanayi kazanıyor diye anlatıyorlar. Yani minimum fiyatlı yüzde 37 diyor Sayın bakan lakin onun bir tık üstünde olanlarla birlikte minimum fiyatlı bu ülkenin yarısı. Bu fiyat geçim değil hayat fiyatı olmalı. Bundan sıyrılmasının yolu örgütlenme, sendikalaşma.
– 3 bin 500 TL ile bir ayı geçirmeye çalışan emekliler var…
Şu anda 3 bin 500 TL alan da var 20 bin TL alan da. Emekli taban fiyatın iki katını alıyordu. Kamuda çalışanlar ortalama iki katını alıyorlardı. Artık o makas kapandı. Orta bir şey bulmak gerek. Emekli ikramiyesi 1000 TL idi bir koyun alınırdı, artık anca iki bacağını alırsın.
– Taşeron çözülecek kelamı verildi lakin hâlâ tutulmadı…
Bunu kökten çözmek gerek. Devlet taşeron çalıştırmamalı. Birebir taşeron Sıhhat Bakanlığında, Güç Bakanlığı’nda, Ulaştırma Bakanlığında var. Gündeme bir daha gelmemek üzere çözülmeli. Taşerona çakıl taşı vermiyorlar, para veriyorlar. Taşeronun maliyeti ne kadarsa yüzde 10 altını bize verin biz imzalayalım, kontrat yapalım, o personeller takıma geçsin.
20 YILDA 200 BİN ÇALIŞANIN GREVİ YASAKLANDI
– Mukavelelerde güncelleme gerekmiyor mu?
Herkesin bir mukavelesi var. Türk İş buradaki talebini enflasyona nazaran hükümetin önüne koyar.
– Grev mümkünlüğü çıkar mı?
Sözleşme imzalanırsa greve gerek yok. Son 20 yılda 200 bin personelin grevi yasaklandı. Camın, lastiğin, metalin ulusal güvenlikle ne alakası var. Grev ertelemelerinden vazgeçilmesi gerek. Grev son devadır. Greve çıkıyorsun fakat erteliyorlar.
– Vergi dilimleri de çok büyük bir sorun ve neden deva bulunmuyor?
Vergi dilim tavanı 2000 yılında Minimum fiyatın 22 katıydı. Şu an 5 katı. 2002’deki sayıya nazaran baksan 212 bin TL olması lazım. Artık 35 bin TL, “70 bin TL”ye çıkaracağız’ diyorlar. Bu vergi dilimlerine aralık ayının sonunda giriyorduk. Artık nisan, mayısta vergi dilimine giriyoruz. Temel meselelerden biri de bu. Vergiyi çözmek gerek. 17 milyon vergi dilimine takılıyor. Yılda 12 maaşın birini vergiye veriyor. Vergiyle ilgili cumhurbaşkanına, Meclis’e yazı yazdık. Tüm Türkiye’ye de anlatacağız.
ERGÜN ATALAY KİMDİR?
1954’te Adapazarı’nda doğdu. 1972’de TCDD Çıraklık Okulu’ndan mezun oldu. Birebir yıl Adapazarı Vagon Fabrikası’nda işbaşı yaptı. 1992’de Demiryol-İş Sendikası Adapazarı Şube Başkanlığına seçildi. 1999’da genel lider oldu. 2002’de TÜRK-İŞ İdare Kurulu’nda Genel Eğitim Sekreterliği vazifesine getirildi. 19, 20 ve 21. Olağan Genel Heyetlerde genel mali sekreterlik vazifesine seçildi. 2013’ten beri TÜRK İŞ’te genel başkanlık misyonunu yürütüyor.