İstanbul Sözleşmesi’nden (Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Gayrete Ait Avrupa Kurulu Sözleşmesi) cumhurbaşkanı kararnamesiyle feshedildi. Kararın iptali istemiyle çok sayıda dava açıldı. Danıştay 10. Dairesi, Cumhurbaşkanı kararının iptal istemini ise reddetti. Cumhuriyet, GREVIO kısaltmasıyla bilinen ve bağımsız uzmanlardan oluşan yapı olan Bayanlara Yönelik Şiddet ve Mesken İçi Şiddete Karşı Aksiyon Uzman Grubu’nun birinci lideri ve İstanbul Sözleşmesi’nin mimarlarından Prof. Dr. Feride Acar ile konuştu.
– İstanbul Mukavelesi sizce neden kıymetli?
İstanbul Mukavelesi, bayanlara yönelik şiddetle uğraş ve bu çeşit şiddetin ortadan kaldırılması için devletlerin nasıl tedbirler alması gerektiği konusunda dünyadaki en ileri ve aktüel standartları belirleyen milletlerarası bir mukaveledir. Bu mukaveleyi onaylayan devlet, bayanlara yönelik şiddetin önemli ve yaygın bir sorun olduğunu kabul etmekte ve onunla tesirli uğraş etmeye kelam vermektedir. Mukavele bu uğraşın başarısı için devletin çok taraflı tedbirler almasını, bütçeden kâfi kaynak ayırmasını, sivil toplumla işbirliği yapmasını ister. İstanbul Kontratı şiddeti yok etmenin yolunun her alanda, yani eğitimde, siyasette, çalışma ömründe, aile ilgilerinde, kadın-erkek eşitliğinin sağlanmasından geçtiğini söyler.
“CİNAYETİ KÖRÜKLÜYOR”
– İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasının akabinde bayanlar için oluşan somut sorunlar nedir?
Bu mukaveleden, evvel onu onayladığı halde sonra çıkan devletin topluma çok tehlikeli bir bildiri verdiğini düşünüyorum. Bu mevzunun çok da kıymetli olmadığı, bayanlara yönelik şiddetle çaba edilmesinin artık çok da gerekli olmadığı üzere bir bildiri. Memleketimizde her gün bayana şiddet olayları ve bayan cinayetleri artıyor olsa da bayanlara yönelik şiddetin önemli bir sorun olmadığını düşünenler maalesef aslında var. Bu mevzunun bir insan hakları sorunu olduğunu ve milletlerarası bir mukavele ile ele alınmasını hazmedemeyenler de var. Kontrattan çıkmakla verilen bildiri da bu bakış açısına takviye verdi. Şiddet hadiselerine müdahale etmekle sorumlu kolluk güçlerinin yahut bu cins davalarda karar veren yargı etraflarının mevzuyu ele alışlarında gevşeme olması beklenecek bir durumdur. Bayanlara şiddet uygulayan erkekler ise “Sözleşme kalktı nasıl olsa, bundan bu türlü daha rahat hareket edilebilir” üzere düşüneceklerdir. İleriye yönelik bir öteki çok önemli tehlike de birtakım çevrelerce İstanbul Sözleşmesi’ne dayalı olarak çıkarılmış olan 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Bayana Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’un da desteğini kaybettiği argümanıdır.
– İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasından sonra bayanların gayreti hakkında ne düşünüyorsunuz?
Dünyada ses getiren, bayan hakları alanında örnek olacak bir uğraş veriliyor. Bahis hakkında evvelce bilgi sahibi olmayan çok sayıda insan, yalnızca bu mukavelenin ne olduğunu öğrenmekle kalmadı destekçisi haline geldi. O kadar ki İstanbul Kontratı konusu ülkede genel siyasetin de gündemine oturdu.
– Mukaveleden çıkılması yurtdışındaki imajı nasıl tesirler?
Türkiye Mukavele ile adeta özdeşleşmiş bir ülkeydi. O periyotta devlet bayanlara yönelik şiddetle uğraş için önemli adımlar atılması gereğini savunuyor, memleketler arası ortamda da bu imajı pekiştirmeye uğraşıyordu. Onun için Türkiye’nin “ilk imzalayan devlet” olduğu bu mukaveleden, artık, ‘ilk ve tek çıkan devlet’ olması yurtdışında da çok şaşırtan ve çok hayal kırıklığı yaratan bir davranış oldu. Öbür devletlerin mukaveleyi kabul etmeleri süreci devam ediyor. Türkiye bu mukaveleden çıktıktan sonra, savaş koşulları içindeki Ukrayna mukaveleyi kabul etti. Onaylama öncesinde uzun bir iç kıymetlendirme süreci yaşayan İngiltere sonunda İstanbul Sözleşmesi’ne taraf oldu.
AİLE TERSLİĞİNDEN BAHSETMEK ABEST
– İktidar neyi amaçladı?
İktidarı oluşturan kesitlerin bütünüyle, İstanbul Sözleşmesi’nden rahatsız olduğunu ve çıkılmasını istediklerini zannetmiyorum. Sayıca fazla olmayan fakat vakit içerisinde iktidar partisinin içerisinde orantısız tesirli olabilen kimi kümeler olduğu malum. Bu da maalesef iç siyasetin giderek kızıştığı ve daha kutuplaşan istikamette geliştiği bir periyotta bu bölümleri tatmin etmek maksadıyla yapılmış bir hareketti diye düşünüyorum.
– Birtakım şahıslar mukavelenin aile yapısına ziyan verdiğini argüman ediyor.
İstanbul Sözleşmesi’ne karşı çıkan birtakım kümeler, bu kontratın aileye ziyan verdiği üzere büsbütün temelsiz bir sav öne sürüyorlar. İstanbul Mukavelesi, bayanlara yönelik her türlü şiddetle uğraş için yapılmıştır. Buna bayanların en çok karşılaştığı şiddet tipi olan “aile içi şiddet” de dahildir. Bayanların şiddetten korunma hakkını garanti altına alan bu mukavelenin aile aksiliğinden bahsetmek kanımca abestir. İçinde şiddet olan aile, istediğimiz aile olabilir mi?