Bugün Türkiye’de halk, araçtan güçlü tüketim mallarına, akaryakıttan doğalgaza kadar adım başı özel tüketim vergisi (ÖTV) ödüyor. Dolaylı vergilerin başında gelen ÖTV’den elde edilen gelir ise yılın birinci dokuz ayında 278.8 milyar liraya ulaştı. Bu yılın tamamı için bütçe amacı ise 375.8 milyar lira ÖTV geliri.
Bu kapsamda en değerli ÖTV cinslerinden biri akaryakıt ve doğalgazdan alınan vergiler. İktidarın 2023 bütçesi ile birlikte Meclis’e sunduğu yıllık ekonomik raporda da, bu yılın birinci sekiz aylık periyodundaki gelirlere dikkat çekilerek şu kıymetlendirme yapıldı:
BORSA VE KUR ETKİSİ
“ÖTV gelirlerinin artışına 49.5 milyar TL olarak gerçekleşen petrol ve doğalgaz eserlerinden alınan ÖTV tahsilatı katkı sağlamıştır. Bu artışta, geçen yılın tıpkı devrinde devrede olan eşel-mobil sisteminin 2022 yılının birebir periyodunda kısıtlı bir müddette devrede kalması belirleyici olmuştur.” Geçen yılın birinci sekiz aylık devrinde ise bu tahsilat 26.2 milyar liraydı.
Türkiye dahil bölgedeki akaryakıt fiyatları genel olarak İtalya Cenova’daki akaryakıt borsasında oluşuyor. Ayrıyeten bunun üzerine Türkiye’de fiyatlara KDV ve ÖTV ekleniyor. Yüksek vergiler bir de yüksek kurla birleşince akaryakıt fiyatları fırlıyor. Ham petrol fiyatlarındaki düşüş, pompa fiyatlarına hudutlu oranda yansıyor. Yılın birinci dokuz ayında ise petrol ve doğalgaz eserlerinden ÖTV tahsilatı 56.5 milyar liraya ulaştı. Bunun yanında yeniden birinci dokuz ayda motorlu taşıt araçlarından 101.4 milyar lira, alkollü içkilerden 29.7 milyar lira, tütün mamüllerinden 70.2 milyar lira, kolalı içeceklerden 3 milyar lira, sağlam tüketim ve öteki mallardan 17.8 milyar lira ÖTV geliri sağlandı.
‘BEKLENTİ ÜZERİ ARTIŞ’
Öte yandan bu yılsonunda bütçenin toplam 461.2 milyar lira açık vermesi bekleniyor. İktidar, harcamalardaki artışın münasebetleri ortasına tekrar “emekçinin ücretini” de koydu. TBMM’ye sunulan yıllık raporda bu bahiste da şöyle denildi:
“2022 yılında, temelde kamu çalışanlarının maaş ve fiyat artışları, mal ve hizmet alım maliyetlerinde yaşanan artış, güç sübvansiyonları kaynaklı KİT’lere yapılan transferler, toplumsal güvenlik kurumlarına yapılan bütçe transferleri sebebiyle harcamalarda beklentilerin üzerinde bir artış yaşanmıştır.”