Getty Images İki başkan Ekim 2021’deki G-20 doruğunda İtalya Başbakanı Mario Draghi, hükümetler ortası tepe için Türkiye’ye gidiyor. Draghi’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la görüşmesi ve bilhassa Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası ikili münasebetlerin canlandırılması istikametinde adımlar atılması bekleniyor.
Draghi geçen Mayıs’ta Senato’da yaptığı konuşmada Türkiye ziyareti planını ve bu planın gayesini şöyle açıklamıştı:
“Temmuz başında Türkiye ile ikili tepe için Ankara’da olacağım, bu cinsten bir tepe 10 yıldır birinci defa yapılacak. Bu toplantıda, (Ukrayna’daki) çatışmanın müzakere ve diplomatik imkanları ile İtalya-Türkiye ortasındaki ilgilerin güçlendirilmesini görüşeceğiz.”
İtalya Başbakanlığı’ndan Türkiye gezisi öncesinde yapılan açıklamada da “Toplantı, iki ülke ortasında halihazırda çeşitli cephelerde çok ağır olan ikili iş birliğinin kapsamlı biçimde tekrar canlandırılmasının bir modülünü teşkil ediyor. Bilhassa Ukrayna’da savaşın başlamasının akabinde iki ülkenin dışişleri bakanlıkları ortasındaki temaslar aralıksız sürüyor” denildi.
İtalya-Türkiye ortasındaki hükümetler ortası tepe daha evvel iki kere, 2008 ve 2012’de, yapılmıştı. Ankara’da üçüncüsü yapılacak olan İtalya-Türkiye hükümetler ortası tepeye İtalya’nın Dışişleri, İçişleri, Savunma, Ekonomik Kalkınma ve Ekolojik Dönüşüm Bakanları da katılacak.
TÜRKİYE ÇIKIŞLI GÖÇMEN TEKNELERİ
Zirvede, Ukrayna’daki savaş ve bununla ilişkili besin krizi ve Libya üzere milletlerarası gündem hususları ele alınacak. Ayrıyeten Türkiye’den İtalya’ya ulaşan göçmen tekneleri de öncelikli hususlar ortasında yer alacak. İtalya hükümeti, 2021’de Doğu Akdeniz rotası üzerinden Türkiye çıkışıyla İtalya’ya ulaşan göçmenlerin sayısının üç kattan fazla arttığını belirtiyor.
Hükümetler ortası toplantıda ayrıyeten dış bağlantılar ve savunma alanında iş birliğinden mikro, küçük ve orta işletmelerin desteklenmesine; sürdürülebilir kalkınmadan araç kullanma ehliyetlerinin tanınmasına kadar birçok alanda mutabakat ve mutabakat zaptının imzalanması planlanıyor.
İtalya Başbakanlığı, Roma’nın uzun yıllardır AB içinde Türkiye’ye yönelik yapan bir yaklaşım benimsenmesini teşvik etmek için çalıştığını vurguluyor ve Ankara’daki tepenin Avrupa ile diyaloğu güçlendirmek için de kıymetli bir fırsat olduğunu belirtiyor.
İNSAN HAKLARI VURGUSU
Öte yandan İtalya Başbakanlığı’nın açıklamasında dorukta elde edilecek sonuçların “insan hakları üzere hususlarda olumlu gelişmeleri teşvik etme” hedefinden da kelam ediliyor.
Mario Draghi, Mart 2021’de yaptığı bir konuşmada Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden geri çekilme kararını “vahim bir geri adım” diyerek eleştirmişti.
Draghi, “Kadınların şiddetten korunması ve genel olarak tüm ülkelerde insan haklarının savunulması temel bir Avrupa bedelidir. Hatta bunun da ötesinde, AB için kimliksel kıymette bir değerdir” demişti.
İki ülke münasebetleri yakın tarihte genel olarak olumlu seyretse, İtalya Türkiye’nin AB üyeliğine takviye veren ülkeler ortasında sayılsa da son periyotta gerginlikler de eksik olmadı.
Son yılların akıllarda kalan, kamuya yansıyan en büyük krizi Draghi’nin Erdoğan’ı “diktatör” olarak nitelemesi üzerine çıkmıştı. Başbakan Draghi, bu misyona gelmesinden yaklaşık 2 ay sonra Nisan 2021’deki bir basın toplantısı sırasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan kelam ederken “Adını koyalım, bu diktatör diyebileceğimiz şahıslara muhtaçlığımız da var” demişti.
“Görüş, fikir, davranış ve toplum vizyonu açısından farklılıklarımızı lisana getirmekte açık olmalıyız” diyen Draghi, öte yandan “ülkemizin çıkarları için iş birliğine de hazır olmalıyız” diye eklemişti.
Bu kelamlar Ankara’nın yansısını çekmiş, İtalya’nın Ankara Büyükelçisi Massimo Gaiani Dışişleri Bakanlığı’na çağrılmıştı. Erdoğan da Draghi’ye “densiz” ve “terbiyesiz” diyerek cevap vermişti.
Bu kriz sonrası diplomatik kanallarla bağlantıların onarılması istikametinde ağır uğraş yürütülmüş ve sonunda Erdoğan’ın geçen Ekim’de Roma’da yapılan G20 tepesine katılarak Draghi ile bir ortaya gelmesiyle buzların eridiği imgesi verilmişti.
İki önder daha sonra Mart 2022’de NATO Harikulâde Devlet ve Hükümet Liderleri Doruğu’nun yapıldığı Brüksel’de görüşmüştü.
Getty Images Mart 2022’deki görüşmeye iki taraftan çok sayıda bakan da katılmıştı İtalya tarafı bu görüşmede, “Ukrayna’daki krizle ilgili gelişmeler ve başta Libya olmak üzere Akdeniz’deki duruma” odaklanıldığını açıklamıştı.
Açık ve direkt sözler kullanmaktan kaçınmamasıyla tanınan Mario Draghi, “diktatör” krizi sonrasında münasebetleri incitebilecek telaffuzlardan kaçınmaya çalıştığı izlenimi yaratıyordu.
Son olarak geçen hafta Madrid’de yapılan NATO doruğunda de Draghi bu mevzudaki bir soruyu yanıtlamaktan itinayla kaçındı.
Draghi, İtalya’dan bir gazetecinin, “İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya girmesi, IŞİD’le uğraşta bize yardım eden Kürtlerin, sizin şahsen ‘diktatör’ diye nitelediğiniz Erdoğan’a teslim edilmesine kıymet mi?” formundaki sorusuna karşılık vermekten kaçındı. Birinci basamakta karşılık vermeyip gazetecileri eliyle selamlayarak uzaklaşan Draghi birkaç saniye sonra ise geri dönerek, “Bu çok değerli bir nokta, bu yüzden bu soruyu İsveç ve Finlandiya’ya sormanız daha güzel olur” diye cevap verdi.
TİCARET HACMİNDE ARTIŞ
İtalya’daki resmi bilgilere nazaran Türkiye ülkenin Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesindeki bir numaralı partneri. 2021’de iki ülke ortasındaki ticaret hacmi, evvelki yıla nazaran yüzde 27.7 artışla 19.4 milyar euro’ya yükseldi. İtalya’nın Türkiye’ye ihracatı da bir yılda yüzde 23.6 arttı ve 9.5 milyar euro’ya çıktı.
İtalya’nın Türkiye’deki direkt yatırımlarının kıymeti 6 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Türkiye’deki İtalyan sermayeli şirket sayısı da 1.500’ün üzerinde.
TANAP (Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı) ve bununla irtibatlı TAP (Trans Adriyatik Boru Hattı) projeleri nedeniyle iki ülke güç alanında da değerli bağlara sahip. İtalya, Rusya’nın Ukrayna işgali sonrası Rus güç kaynaklarına bağımlılığını azaltmak hedefiyle alternatif kaynaklara yönelme siyaseti yürütüyor.