3 Haziran 1975’te Beria Onger başkanlığında kurulan İlerici Bayanlar Derneği (İKD), Türkiye’de bayan hareketinin tarihinde en büyük örgütlerden biriydi. Faaliyetleri 1979’da, periyodun Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından durdurulduğunda, 15 bine yakın üyesi ile
33 şube ve 35 temsilcilikte örgütlenmiş, yayın organı Bayanların Sesi gazetesi 30 bin baskıya ulaşmış, ülke çapında bir bayan örgütüydü. 1980 askeri darbesi ile kapatılan birinci bayan derneği oldu.
Ancak mücadeleci bayanlar yılmadı. Bu tesirli örgüt, tıpkı isimle altı yıl evvel tekrar yaşama geçirildi. İKD’nin Genel Lideri Umut Kuruç’la 24-25 Eylül’de İstanbul’da toplanacak İlerici Bayanlar Konferansı öncesinde bayan hareketini, feminizmi, laikliği ve günümüzdeki siyasi ortamı konuştuk.
Umut Kuruç
1975’te kurulan İlerici Bayanlar Derneği’nin yarattığı birikimi ve tecrübesi ileriye taşımak için 2016’da tekrar yola çıktınız. Türk Bayanlar Birliği’nden sonra ikinci büyük örgüt olan derneğin tekrar canlandırılmasının arkasındaki kanıyı sizden dinlemek isterim.
Biraz daha geriye giderek bir iki noktaya değinmek istiyorum. 1923 İhtilali, bu topraklardaki en kıymetli ileri sıçrayış. Bunu öncelikle not etmek gerekiyor. Bir kapitalist ulus devlet olarak kuruluyor cumhuriyet. 1789 Devrimi’nden sonraki sürece benzeri bir halde, bu tip ihtilaller, kaçınılmaz olarak, iktidarı almış olan sınıfın niteliği nedeniyle karşı ihtilal süreçleriyle karşılanıyor. 1789’da da emsal süreçler yaşandı fakat doğal 1923 kendine mahsus bir devrimci süreç. Türkiye’de de aslında 1940’ların ikinci yarısı, sonlarından itibaren bir karşı ihtilal süreciyle karşılaşıyoruz, 1950’ler esasen büsbütün o denli. 1961 Anayasası’nı bir devrimci atak olarak okumak gerekir. 1970’lerden itibaren 12 Mart ve en büyük karşı ihtilal süreci de 24 Ocak Kararları ile başlayan, 12 Eylül darbesi ile pratik olarak bir ezme ve yerleşme operasyonu ile sürdü. Bu türlü bir karşı ihtilal süreci içinde yaşıyoruz.
İKD’nin 1975’te kuruluşu, dünyada ve bilhassa Avrupa’da ikinci dalga feminizmin hareketlenmeye başladığı bir süreç fakat dernek bir feminist örgüt olarak kurulmuyor; biz İKD’yi, sınıf uğraşının bayanlar ortasında yaygınlaşması, bayanların toplumsal kurtuluş çabasına katılmasının kanallarının açılması olarak okuyoruz. Bu karşı ihtilal süreçleri içinde, burjuvazinin çeşitli ideolojik formlarının karşısında devrimci bir sürecin inşasında bayanların etkin olarak yer alması ve bu örgütlülük içerisinde güçlenmesi için kuruluyor. Zira tarihe baktığımızda bütün karşı ihtilal süreçleri de, ihtilal süreçleri de bayanlar olmadan olmuyor. Bütün karşı ihtilal süreçlerinde, emekçi sınıfı ve işçiler içinde en olumsuz etkilenen toplumsal kısımlar bayanlar ve bu devrimci çıkışlarda ilerici hareketlerde de en tesirli olanların, en önde yer alanların bayanlar. 1789’da biliyorsunuz Versay’a ekmek talebiyle fakir kısmın bayanları yürüyor. Mart 1917’de tekrar Petrograd’daki bayan personeller, mesken bayanları, fakir bayanlar ekmek ve barış talebiyle yürüyorlar ve bütün bunlar bayanların ön saflarda yer aldığı ileri sıçramalar. Karşı ihtilal süreçleri de bu nedenle bayanları gaye alıyor. Bayanları bir cendereye sıkıştırdığında toplumu teslim alması çok daha kolay oluyor. Bu yüzden 1980’le başlayan karşı ihtilal süreci ve AKP de için de bu türlü oldu.
Karşı ihtilale direnirken bu yaklaşıma iki türlü reaksiyon gelebiliyor. Gayret güçlerini bayanlar ve erkekler olarak ikiye ayırmalı mı, oburu de bayanları “ilerici”, “gerici” diye ayırmalı mı diyerek itirazlar yükselebiliyor. Sizin bu görüşlere cevabınız ne?
Toplumsal çabalarda bayan ve erkek üzere bir ayrım yapmayı biz hakikat bulmuyoruz. Türkiye’nin bugün içinde bulunduğu durum, nizamın bütün ögeleri tarafından yolu döşenerek gelinmiş bir nokta. AKP, son gölü atmış olan bir casus diyelim. Gericilik probleminde ise, gericiliğin bu toplumda nasıl ideolojik bir hegemonya haline geldiğine baktığımızda liberalizmin çok büyük tesiri ortaya çıkıyor. Bilhassa 1990’lardan başlayarak laikliğe, cumhuriyetin kıymetlerine yönelik atakların evvel liberal kesitlerden geldiğini görüyoruz. Antiemperyalizmin ya da yurtseverliğin milliyetçiliğe tekabül ettiğine, laikliğin aslında “merkezdeki bir küme seçkinin halkın kıymetlerine dönük basınç uygulayarak bunları yasaklaması” olduğuna dair telaffuzlarla karşılaşıyoruz.
Feminizmin de tarihi olarak sosyalist harekete içkin bir norm olmadığını görüyoruz. Bayan hareketlerinin güçlendiği periyoda baktığımızda, sosyalist bayanlar, emekçi bayanlar çıkıyor; bir de burjuva ve küçük burjuva bayanlar çıkıyor. Bayanların birinci örgütlenmesine sufrajetler dersek, bunlar sınıfsal olarak farklılar, sınıfsal pozisyonlarından yola çıkarak, o sınıfın ayrıcalıklarını o sınıfın bayanları olarak edinmek istiyorlar. Topyekün bir emek, toplumsal eşitlik, toplumsal kurtuluş üzere bir gündemleri yok. Meğer sosyalist bayanların bu türlü bir gündemleri var ve sosyalist bayanlar, evet, başka bir örgütlenme sürdürüyorlar. Biz de İKD olarak bayan örgütlenmesini sürdürüyoruz lakin biz erkekleri karşımıza alan bir yaklaşımda değiliz. Bizim düşmanımız erkekler değil. Bu türlü bir indirgeme sınıf uğraşını, işçilerin ve aydınlanma uğraşını parçalayan, bunun üzerini örten bir süreç oluyor. Hasebiyle biz hepimiz bayanız, birebir saftayız ya da bütün bayanları kapsayan bir kızkardeşlik yaklaşımını yanlışsız bulmuyoruz.
“LAİKLİK AYKIRILIĞI VE PİYASACILIK BİRBİRİNİ BESLEYEN SÜREÇLER”
Tam da bu noktada sormam isterim. Derneğin isminde var olan “İlerici Kadın” tabirinden yola çıkarak ilericiliği nasıl yorumluyorsunuz?
Cumhuriyetin bedellerine sahip çıkan, laiklik, kamuculuk, halkçılık, antiemperyalizm unsurlarına sahip çıkan ve bunları daha ileriye taşımayı hedefleyen, herkesi rahatlıkla ilerici olarak kıymetlendirebiliriz. Cumhuriyetin bedellerini reddeden, laikliği sulandıran, laikliğin tasfiyesine teşne olan ve bunun değirmenine su taşıyan, piyasa rabbine tapan, gerici normları bir cins halkın pahaları olarak dillendiren, Avrupa ülkelerinin ya da çeşitli emperyalist kuruluşların fonlarıyla beslenen, kendi sırça köşklerinde yaşayan lakin halka da laikliğin ne kadar “ceberrut” bir şey olduğunu vaaz eden, “sivil toplumcu” tipolojiyi ilerici olarak kıymetlendirmek mümkün değil.
Mesela Tansu Çiller, Türkiye’nin birinci bayan Başbakanı oldu lakin ilerici olarak görmek olanaksızdı.
Elbette. ETF Dokuma personelleri İstanbul’da direnişteler, işverenleri, haklarını gasp eden bir bayan. Burada kızkardeşlikten bahsedebilir miyiz? Bu bayana bir ilericilik atfedebilir miyiz? Ne yazık ki Türkiye solunda da, kendini ilerici olarak konumlandıran kesimde de çok dillendiriliyor, mesela çok fazla reklamı yapılan Finlandiya Başbakanı bir bayan, Toplumsal Demokrat Parti’nin de Lideri. Lakin ülkesinin NATO’ya girmesini sağlamış olan hükümetin de başı. Artık buradan kendisine bir ilericilik atfedilebilir mi? Yani yalnızca Meral Akşener, Tansu Çiller yahut işveren bayan örneği değil, ilericilik algısının ne kadar çarpıtıldığını da görmek gerek.
Her şey öylesine çarpıtıldı ki bugün artık yalnızca Erdoğan tersi olmak da, muhalifliğin tek tarifi haline geldi ve içine her şey dolduruldu.
Evet, personel sınıfı ve işçi kesitler içerisinde bu gerici hegemonyanın nüfuz ettiği toplumsal kesitler var ve bunların içinde bayanlar var, personel, fakir, türbanlı, bu basıncın altında kalıp taarruza maruz kalmış bayanlar var. Biz sınıfsal baktığımız için, bunlar türban takıyor, bunlar gerici diyerek itemeyiz. Lakin şöyle bir ikiyüzlülük de yapamayız; “Boş ver laikliği, temel olan senin sınıf mücadelen” de diyemeyiz. Zira sınıf gayreti, laiklik ve aydınlanma uğraşından bağımsız bir şey değil. Tam aykırısı, laiklik, emekçi ve işçi kesitlerin aklını açarak olan biteni idrak edip, değişim yaratmak üzere iradesini ortaya koymasını sağlayacağı bir norm. Laiklik, en fazla bu kısımlara, işçilere ve bayanlara lazım.
Dernek olarak 10 Ocak 2016’da kuruldunuz. O günden itibaren örgütlenmeniz hangi kademede?
12 Eylül 1980 ile birlikte bir “örgüt canavarı” yaratıldı, örgütlenme kötülendi, bu tarafta propaganda yapıldı. Buna liberal taarruz da eşlik etti. STK’lar, kimlikler vb. devreye girdi. Halkı siyasetin dışında bırakacak her türlü hücum gerçekleşti.Bu ideolojik atmosferde örgütlenme tüm yapılar için zorlaştı. Lakin Ankara, İstanbul, İzmir başta olmak üzere Antalya ve Gaziantep’te örgütlerimiz var. Anadolu’nun başka yerlerinde, Zonguldak, Bursa, Tunceli, Mersin, Eskişehir üzere birçok yerde üyelerimiz var. Fakat oralarda şubelerimiz şimdi kurulmuş değil.
“TOPLUMSAL KURTULUŞ OLMADAN BAYANLARIN KURTULUŞUNDAN BAHSEDİLEMEZ”
Feminizme yaklaşımınızı biraz daha açalım mı?
Kadın konusunda başların çok karışık olduğu bir devirdeyiz. Bayanların uğraşının feminizme indirgendiği, erkek zıtlığı üzerinden sürdürüldüğü bir süreç yaşanıyor.
Kadınların örgütlenmesinin siyasi ve ideolojik bir yeri olması gerekiyor. Biz feminist bir örgüt değiliz. Feminizmin nizam içi bir hareket olduğunu, erkek zıtlığı üzerinden siyasi ve ideolojik uğraşın verilemeyeceğini, kimlik uğraşı olduğunu söylüyoruz. 1980’lerle başlayan sınıf çabasını parçalayan sürecin modülü bu. Sınıflar bitti, ideolojiler öldü artık kimlikler var denildi. İşçiler ve bayanlar, emekçi sınıfını bu halde cinsel, etnik kimliklere bölen, dini aidiyetleri öne çıkaran bir yaklaşımla buralara sıkıştırılmış durumda. Feminizmin de bu ilklimden beslenerek büyüdüğünü söylemek mümkün.
Her şeyin piyasa için düzenlendiği şartlarda, dinci gericiliğin, aşiretler üzere geri toplumsal formların, mafya örgütlerinin, bütün bunların piyasa için düzenlenmesine hizmet ettiği şartlarda, tek başına bayanların kurtuluşu mümkün olabilir mi? Bütün paradigmanın değişmesi lazım. Bu geri formların ortadan kalkması ve yurttaşlık üzerine yeni bir toplumsal yapının kurulması gerekiyor. O yurttaşlık olduğu vakit fakat bir eşitlik çabası yerli yerine oturur. Meğer Türkiye’de yurttaşlık kavramı ortadan kalktı.
Bu görüşe karşı şöyle diyenler oluyor. Bayanların her gün öldürüldüğü, tecavüze maruz kaldığı, şiddetin tavan yaptığı bir ülkede bayanların yaşama hakkı gayretini bu türlü bir ön şarta bağlamak, bayan hareketini gerileten bir yaklaşımdır diyenler var.
Bu şiddet bir gerçek… Karşı ihtilal süreçlerinin öncelikle bayanları teslim almayı hedeflediğini belirttim. Bayanları teslim almak, aslında toplumun geri kalanını teslim almanın yoludur. Bayanı amaç aldığı için bayanı ideolojik hegemonya ile ikna ediyor, ikna edemediği noktada da şiddet uyguluyor. Biz elbette bayana yönelik şiddetle çaba ediyoruz. Lakin bayana yönelik şiddetle gayret etmenin yolu, erkek soyutlamasıyla erkekleri gaye göstermekle olamaz. Bayana yönelik şiddet bir sonuç. Bu sonucu ortadan kaldırmanın yolu, bunun kaynağını ortadan kaldırmak.
Bu noktada kelamı toplumsal cinsiyet eşitliğine getirmek istiyorum. Geçenlerde Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu, televizyonda katıldığı bir programda, İstanbul Sözleşmesin’ne karşı olmalarının nedenini buna karşı olmalarıyla açıkladı. “Aile, bir erkek ile bir bayandan oluşur, toplumsal cinsiyet eşitliği nedir?” diyerek bunu reddettiklerini söyledi. Bu noktadan kaynaklanan bir itirazla tarikatlara ödün verilerek mukaveleden imza çekildi. Sizin toplumsal cinsiyet eşitliği kavramına yaklaşımınız nedir?
Kapitalizm eşitsizlikler üreten bir tertip. İkinci Dünya Savaşı sonrası, 70’lerin ortalarına kadar olan bir Altın Çağı denilen periyot var. Aslında bu bir sapma periyodu. Zira dünyada sosyalizmin bir güçlü olarak var olduğu bir periyot var. Bakın cumhuriyetin kuruluşu da bu periyoda tekabül ediyor, bu çok kıymetlidir. Dünyada ilerici halk iktidarlarının kuruluşu da bu periyotta oluyor. Kapitalist ülkelerde personel sınıfı ve işçilerin çok büyük kazanımlar elde etmeleri de tıpkı devirde. Münasebetiyle bayanların da çok büyük haklar elde ettikleri vakitler bunlar.
Fakat karşı ihtilal süreciyle birlikte geriye düşüldüğünde, eşitsizliklerin çok büyük bir süratle arttığını görüyoruz. Yalnızca biyolojik bir farklılıktan kelam etmiyoruz. Eşitsizlikler siyasette, toplumsal ömürde en fazla ortaya çıkıyor. Bu eşitsizliklerin gelişmesi, üretilmesi, şahsen kapitalizmin kendi içinde barındırdığı bütün geri formları yine üretmesiyle oldu.Dinci gericiliğin vaaz ettiği şey ne? 1- Şükredeceksin, 2- Beşerler eşit değildir esasen. Fakirler yoksulluklarını, bayanlar da erkekle eşit olmadığını kabul edecekler. Bayan onlara nazaran anne, yeni işçi nesiller doğuran, onları besleyen, bakan, ihtiyaçlarını gideren bir eleman. Bu sermayenin çok işine gelen bir şey.
Sermaye ne yaptı 1970’lerin sonundan itibaren? Krize girdi ve bugüne kadar verdiğim ödünleri vermiyorum, geri alıyorum dedi. Çocuk bakımı, yaşlı bakımı, konut içi hizmetler, eğitim, sağlık… bunların hepsi özelleştirildi. Aile, kapitalizm ve gericiler için bu nedenle çok kıymetli. Ailede bu işler kimin üstüne yüklendi? Bayanın üstüne yüklendi! Zira insanların piyasadan parayla satın alabileceği şartlar yok. Toplumsal eşitsizliği bu türlü okumak gerekiyor.
İstanbul Sözleşmesi’ne LGBTİ’leri de kapsadığını söyleyerek karşı çıkılması da gericiliğin ve eşitsizliğin bir öbür sonucu. Aile kurumu öylesine kutsallaştırılmış durumda ki, sistemin ana motoru haline getirilmiş.
İstanbul Sözleşmesi’nden imzanın çekilmesi, aslında laikliğin tasfiyesi ile ilgili bir şey. Türkiye’de laiklik tasfiye edildiği için İstanbul Sözleşmesi’nden bu kadar rahatlıkla imza çekilebiliyor. Laiklik anayasada yazıyor ancak iktidar anayasayı tanımıyor. Laikliğin tasfiyesi hukuku tasfiye etti. Laikliğin olmadığı yerde hukuktan, bayanın eşitliğinden bahsedebilir miyiz? Tarikatlar, Saadet Partisi’nin de içinde olduğu küme, neler yazıp çizdiler? 6284’ü, Uygar Kanun’u bile amaç aldılar. Bu gerici atak bütün oburlarının de kapısını açmış oldu.
Gericiliğin bayanlar üzerinde kurduğu baskı, son 20 yılda bariz halde arttı. Bir yandan tarikatlar kamusal alanda belirleyici hale gelirken, siyasette de bu kümeler hakim oldu. Bu ortamda Aydınlanmanın meşalesini canlı tutmak ve o ateşi Anadolu’ya yaymak için bu ortamda sizce neler yapılabilir? Seçime giderken belirlediğiniz bir strateji var mı?
Kadınlar öncelikle örgütlenmeli. Karşımızdaki güç çok örgütlü bir güç. Topluma örgütlenmenin ne kadar tehlikeli olduğunu vaaz ediyorlar lakin sermayenin kurumları, onu temsil eden siyasi erkin kurumları çok örgütlü. Çabayı kompartımanlara bölmeden lakin örgütlü bir güçle uğraş edilebilir.
Sizce bayanlar gereğince örgütlü mü?
Değil. Türkiye’de toplum örgütlü değil. Beşerler gündelik korkular alanına sıkıştırılmış. Gündelik telaşları oluşturan nedenler neler onlara bakmak gerekiyor meğer. Evet, AKP ve onun temsil ettiği her şey gitmeli ancak 2002’nin AKP’sine mi dönülmeli? Altılı mutabakatın toplumun önüne koyduğu şey, 2002 AKP’si. Bakıyorsunuz, gericilik var, tarikatlar ve cemaatler var, aşiretler var. CHP Genel Lideri, aşiret ağalarını merasimle üye yapıyor, rozet takıyor, bunu çok büyük bir şeymiş üzere veriyor. Aşiret dediğiniz ilkel kabile düzeni…
Var olan siyasi partilerin siyasetlerine tenkitleriniz neler?
Bir kere Meclis’tekilerden hiçbir beklentimiz olmadığını not edelim. Mutabakatın uzlaşma yerinde cumhuriyet yok, laiklik yok. Sivil toplum vs. var fakat yurttaşlık yok, kul var. Daima kul hakkı söylem ediliyor. Büsbütün özelleştirme çerçevesi var. 1961 Anayasası’na küfrediyorlar. Uzun bir müddettir 1961 Anayasası’nı gaye tahtasına koydular. 1921 ruhunu çağırıyorlar. Bu ruhu AKP de çağırıyor, liberaller çağırıyor, altılı mutabakat çağırıyor, kendine sol, sosyalist, ilerici ,demokrat diyen birçok kesim de çağırıyor. 1921 metnine tam olarak bir anayasa diyemeyiz. O Kurtuluş Savaşı’nı kazanmak üzere yazılmış bir doküman.
İşçi sınıfı, 1961 Anayasası ile birlikte örgütlü olarak tarih sahnesine çıkıyor. Toplum bu anayasa ile örgütlenmeye başlıyor. Devlet Planlama Teşkilatı, iktisadın planlanması, üniversitenin, TRT’nin özerkliği hepsi 1961 Anayasası ile oluyor. Bu durumda 1961 Anayasası’nı gaye yapıyorsanız, laikliğin olmadığı, cumhuriyet sözünün yer almadığı, tarikatların ve cemaatlerin olduğu, ismine sivil toplum denen fakat toplumun örgütlü olarak siyasi süreçlere katılmasını ortadan kaldıracak her türlü düzenlemeyi savunuyorsunuz demektir. Hasebiyle bizim bu mutabakatın özneleri ile ortaklaşabileceğimiz hiçbir şey yok.
“Özgürlükçü laiklik” kavramını kullanıyorlar. Halbuki laiklik kavramın tabiatı gereği özgürlükçüdür. Ekledikleri niteleme ile laiklik aslında otoriterdir demek istiyorlar. Ne değişiktir ki özgürlükçü laiklik kavramını siyasette birinci kullananlardan biri Erdoğan. Birebirini kullanarak onun istediği yere gelmiş oldular.
Liberallerin telaffuzları var. Laiklik, için “merkezdeki bir küme ceberrut beyaz seçkinin halkın kıymetlerini baskı altına alması” diyorlardı. Liberalizm, AKP’nin ve gericiliğin önünü çok açtı, buna hizmet etti. Yetmez Lakin Evetçiler, onun öncesi vs. Laikliğin kendisi aslında özgürlüğe tekabül eder. Akıl özgürleşmeden insanın özgürleşmesi mümkün mü? Toplum özgürleşmeden insanın özgürleşmesi mümkün mü?
Ahmet Davutoğlu, özgürlükçü laikliği birinci ortaya koyanlardan biri. Kendisi birebir vakitte Türkiye’nin Suriye’ye müdahalesinin en öndeki sıra neferi. IŞİD’lilere “bir avuç öfkeli çocuk” diyen birinden bahsediyoruz. Özgürlükçü laiklik diye bir şey olmaz. Bu tarikatlar, cemaatler sivil toplum kuruluşu demekti. Liberaller diyor ki, dini din alanına bırakalım, ne bunlar? Tarikatlar, cemaatler.
Oysa gerçekte, biat kültürünün olduğu, müritlik-şeyhlik bağlantısının olduğu bir yerde hiçbir özgürlükten kelam edilemez. O nedenle bunun özgürlükçülük ismine savunulması, tam bir aymazlık diyorum.
Piyasa yaradanı var, piyasaya özgürlük, satın alma özgürlüğü deniyor. Pekala bunu yapamayanlara, bu özgürlüğü kullanamayanlara ne lazım? İşte o noktada dinci gericiliğin özgürlüğü giriyor devreye. Fakirlere da isyan etme denilerek öbür dünyadan bahsediliyor. Ne kadar birbirini besleyen şeyler değil mi… Her şey piyasalaşmış. Yurtlar özel, okullar özel, parası olmayan nereye gönderecek çocuğunu? Tarikat, cemaat yurtlarına, Kuran kurslarına. Diyanet de tüm bunları organize eden bir şeyhülislamlık olarak ortada duruyor. Sonuçta herkes birbirini boğazlıyor.
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’in seyahat hareketlerini ve bilhassa bayanları maksat alan hakaretlerde bulunması nedeniyle dernek olarak hata duyurusunda bulundunuz. Cumhurbaşkanının bayanlara “sürtük” dediği bir ülkede hislerinizi öğrenebilir miyim?
Aslında bütün halka sürtük dedi, çürük de dedi. Haziran Direnişi sırasında da “çapulcu” diyordu. Berkin Elvan’ı ve annesini mitingde yuhalattı. Ne yazık ki bu tip tabirler kullanmasına şaşırmıyorum. Zira vasatı yaşıyoruz bu ülkede.
Aslında vasatın da altı…
Elbette… Devletin kurumları, metotları, devlet adamlığı nosyonu ortadan kalkmış durumda. Fecî bir çürümenin içinde yaşıyoruz. Reaksiyon duyuyoruz lakin ben kendisinden bir devlet adamına yakışır üslupta konuşmasını beklemiyorum. Buna bayanlar başta olmak üzere tüm toplumun tapki göstermesi gerek. Twitter’da “ben de sürtüğüm” etiketiyle paylaşımlar yapılıyor. Bu ne kadar acı bir şey… Bu bir espri konusu olamaz. Bu üslup yine üretilmiş oluyor.
Şiddet sıkıntısıyla ilgili bir örnek vermek istiyorum. Biliyorsunuz 1990’da Büyük Zonguldak Madenci Yürüyüşü olmuştu. Onunla ilgili bir belgesel izledim. Tavsiye ediyorum siz de izleyin Yüzbin Kişiydiler isimli bir belgesel. Zonguldaklı bayanları merkeze alan, direnişin ön saflarında olduklarını gösteren bir belgesel. Miting sırasında inanılmaz bir güç var, biliyorsunuz “Çankaya’nın şişmanı, çalışanın düşmanı” sloganı atılıyordu. Bir röportajda sendikacı bir bayan şöyle diyor, yanında çalışanların eşlerinden biri var. Emekçinin eşi o gücün içinde dönüyor ve diyor ki; “şimdi gelsin benimki sıkıysa dövsün beni” diyor. Bayan gayreti, sınıf çabasının bileşenidir. Bu çok kıymetli bir örnek.
Son olarak iktidar değiştiğinde yeni hükümetten birinci talepleriniz neler olacağını sormak istiyorum. Herhalde birinci sırada İstanbul Sözleşmesi’nin tekrar yürürlüğe sokulması olabilir… Tüm sistemin değişmesi lazım elbette lakin onun olması vakit alacağı için öncelikli talepleriniz var mı?
Bu tip mukavelelerin yalnızca imzalanması yetmez, bunların uygulanması gerekir. Bir başkası, bayanların çalışma ömrüne ve üretim sürecine garantili olarak insanca fiyatlarla ve garantili şartlarda dahil edilmeleri gerekir. Bütün bakım hizmetleri, kamu hizmeti olarak verilmeli. Yalnızca bayan sayılarına nazaran değil, mesela bütün iş yerlerinde bayan ve erkek toplam çalışan sayısına nazaran fiyatsız kreşler açılmalı. Tıpkı biçimde mahallelerde de bu olmalı. Kapatılan bütün devlet hastaneleri açılmalı.
Ücretsiz, nitelikli sıhhat hizmeti verilmeli. Aşı bir tercih olamaz. Refik Saydam Hıfzıssıhha Aşı Enstitüsü’nün bir devlet kurumu olarak açılması ve aşı üretmesi gerekir.
Tarikat ve cemaat yurtları ile Kuran kurslarının kapatılması gerekir. Tarikat ve cemaatlerin ekonomik varlıklarına el konulması gerekir. Zira bunlar ekonomik güç oldukları oranda siyasete de dahil oldular ve siyasetten, bürokrasiden çıkarılmaları gerekir. Bayana yönelik şiddet ve çocuk istismarları ile ilgili hukuksal düzenlemelerin caydırıcı bir biçimde yapılması gerekir. Tarikat ve cemaatlerin toplumsal münasebetleri belirlemesi engellenmelidir ve bunun için makul düzenekler kurulmalıdır. Eğitim birliğinin tekrar sağlanması gerekir. Nitelikli bilimsel, laik eğitim sisteminin yerleştirilmesi gerekir.
Aşiretler bir toplumsal paha olarak kutsanamaz. Ziraî üretimin, sanayi üretiminin güçlendirilmesi gerekir. Yalnızca büyük kentlerde değil, Anadolu coğrafyasında da tarımın kesinlikle devletin müdahalesiyle önemli destekleyici bir üretim sürecine geçmesi gerekir. Toprak ağalığının bağ düzeneklerinin dağıtılması gerekir.
Doğanın tahribatını engelleyecek sistemlerin derhal kurulması gerekir. Özelleştirilen kamu varlıklarının kamulaştırılması gerekir.
Bütün sıhhat çalışanlarının, eğitim işçilerinin nitelikli çalışma şartlarına kavuşturulmaları gerekir. Hasebiyle bir aydınlanma atağı gerekir. Bayanlar olarak bizim isteklerimiz bunlar.