Sinsi ilerleyen ve kemiklerde yoğunluk kaybına neden olan osteoporoz nedeniyle dünya genelinde her 3 saniyede bir kırık oluştuğu bildirildi.
Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Tıp Fakültesi, Fizikî Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Kolu Öğretim Üyesi, HÜ Geriatrik Bilimler Uygulama ve Araştırma Merkezi (GEBAM) Müdürü Prof. Dr. Yeşim Gökçe Kutsal yaptığı açıklamada, osteoporozun “gözenekleri artmış kemik” manasına geldiğini söyledi.
Osteoporoz gelişen bireylerde, kemiğin inceldiğini ve yoğunluğunun azaldığını, gücünü kaybettiğini ve kalitesinin düştüğü söz eden Kutsal, hastalığın sinsi seyrettiğine dikkati çekti.
Kutsal, “Osteoporoz ekseriyetle sessiz, sinsi hastalık, adeta kemiklerin sessiz hırsızı olarak isimlendirilir. Zira, birçok insan kolay bir düşme yahut çarpma sonrasında bir kemiği kırılıncaya kadar kendisinde bu tıp bir sorun olduğunu bilmez” diye konuştu.
Hastalığın, çok yaygın bir sorun olduğu için “sessiz epidemi” olarak da tanımlandığının altını çizen Kutsal, bu nedenlerle ekseriyetle çok seyrek vaktinde teşhis edilebildiğini ve gereğince tedavi edilemediğini vurguladı.
Kutsal, dünya genelinde kırık riski yüksek olan milyonlarca kişinin altta yatan bu sessiz hastalıktan habersiz olduğuna işaret etti.
“OSTEOPOROZ, DÜNYA GENELİNDE YILDA 8,9 MİLYONDAN FAZLA KIRIĞA NEDEN OLUYOR”
Osteoporoz ile bağlantılı kırıkların en sık kalça, omurga ve el bileğinde ortaya çıktığını tabir eden Kutsal, “Kalça ve omurga kırıklarındaki artış yaşlanma ile birlikte hem bayan ve hem de erkeklerde dikkati çekmektedir. Dert verenler omurga ve kalça kırıklarıdır” dedi.
Kutsal, omurga kırıklarının uzunlukta kısalma, ağır sırt ağrısı ve sırtta kambur dahil olmak üzere önemli sıkıntılara neden olabildiğini vurgulayarak, şu bilgileri verdi:
“Kalça kırığı ekseriyetle operasyon gerektirir ve bağımsızlık kaybına yahut vefata neden olabilir. Bütün bunlara rağmen hastalığın sosyo-ekonomik maliyeti, kırıkların hastaların hayat kaliteleri ve bağımsızlıkları üzerindeki olumsuz tesiri gereğince dikkate alınmamaktadır.
Uluslararası Osteoporoz Vakfının bilgilerine nazaran, dünya çapında her 3 bayandan, 50 yaş ve üstü her 5 erkekten birinin, kalan ömürlerinde osteoporoza bağlı kemik yoğunluğunun azalması nedeniyle kırık sorunu ile karşılaşacağı belirtilmektedir.
2050’de 1990 yılına nazaran dünya çapında kalça kırığı görülme sıklığının bayanlarda yüzde 240, erkeklerde yüzde 310 artacağı iddia edilmektedir. Dünyada her 3 saniyede bir osteoporotik kırık oluştuğu bildirilmektedir. Dünya Sıhhat Örgütünün tanımlamaları doğrultusunda da dünya çapında yaklaşık 500 milyon bayan ve erkeğin osteoporozdan etkilenebileceği iddia edilmektedir.“
“ÖNCEKİ BİR KIRIK, RASTGELE YENİ KIRIK RİSKİNİ YÜZDE 86 ARTIRIYOR”
Yoğun alkol, sigara kullanımı, düşük beden tartısı, fizikî açıdan hareketsiz kalmak, sık sık düşme hikayesinin olması, D vitamini alımının yetersiz olması, yüksek ölçüde tuz tüketiminin hastalık gelişimindeki en kıymetli faktörler olduğunun altını çizen Kutsal, “Bunların yanı sıra diyabet, hiperparatiroidi, romatoid artrit üzere birtakım hastalıklar ve kullanılan kimi ilaçlar da osteoporoza neden olmaktadır” ikazında bulundu.
Kutsal, omurga kırıklarının sırt ağrısına, uzunlukta kısalmaya, omurgada bozulmaya, ağrı nedeniyle hareketsizliğe, istirahat müddetinin uzamasına ve akciğer fonksiyonlarında azalmaya neden olabildiğini söyledi.
“65 yaşında bir omurga kırığı olan bayanların gelecek 5 yıl içinde dörtte birinde yeni bir omurga kırığı mümkünlüğü vardır.” bilgisini paylaşan Kutsal, şöyle devam etti:
“Kalça kırığından sonra hastaların yaklaşık yüzde 60’ı bir yıl sonra yardıma gereksinim duymakta ve yüzde 20’si için uzun vadeli bakım gerekmektedir. Kalça kırığı sonrası birinci yılda yüzde 20-24’e varan vefat oranları görülmektedir.
Bunun yanı sıra kalça kırığı olan hastaların yüzde 55’inden fazlasında daha evvel geçirilmiş omurga kırığı olduğuna dair deliller vardır. Evvelki bir kırık, rastgele bir yeni kırık riskini yüzde 86 artırabilmektedir. Ayrıyeten öbür yeni bir kırık geçirme riski, birinci kırıktan sonraki birinci iki yılda bilhassa yüksektir.
Araştırmalara nazaran, osteoporotik kırılganlık kırığı geliştikten sonra hastaların yaklaşık yüzde 80’i hala kırığa neden olan, yani altta yatan hastalık olan osteoporoz için teşhis ve tedavi edilmemektedir.”
“DİRENÇ ANTRENMANLARI, HAFTADA 3-4 KERE 30-40 DAKİKA YAPILMALI”
Risk taşıyanların kemik sıhhatinin kıymetlendirilmesi için tabibe başvurması gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Kutsal, osteoporoz riskine ait şunları kaydetti:
“Vücut düzeyi altında kalan bir yükseklikten düşerek el bileği kırılması kelam hususuysa, bu durum bir ‘düşük güçlü travma’ olması nedeniyle osteoporozun belirtisi olabilir. Osteoporoz varsa, teşhis konmazsa ve tedavi olunmazsa yeni bir kırık gelişebilir.
Kemik yoğunluk ölçümleri, 65 yaş ve üzeri bayanlar ve 70 yaş ve üzeri erkekler başta olmak üzere risk taşıyan bireylere yapılmalı. Ölçümlerin kalite garantisi uygulamalarını gerçekleştirmiş olan merkezlerdeki DXA aygıtları ile yapılmasına ve ayrıyeten denetimlerdeki ölçümlerin mümkün olduğu kadar birebir aygıt ile yapılmasına dikkat edilmeli.”
İlaç tedavilerinin kalça kırığı riskini yüzde 40’a kadar, omurga kırığı riskini yüzde 30-70 oranında ve kimi tedavilerin omurga dışı kırık riskini yüzde 30-40’a kadar azalttığını aktaran Kutsal, tedavide kalsiyumun ve D vitamininin kıymetli yer tuttuğunu söyledi.
Kutsal, tertipli yük taşıma ve kas güçlendirme antrenmanlarının, istikrarlı ve kâfi beslenmenin hastalıktan korunmada değerli olduğunu belirterek, şu tekliflerde bulundu:
“Egzersizler, hastanın durumuna ve yeteneklerine nazaran uyarlanmalıdır. Tartı taşıma ve direnç idmanlarının haftada 3-4 kere 30-40 dakika yapılması önerilmektedir. Kalp-damar, teneffüs sistemi yahut farklı kas iskelet sistemi sorunu olan hastalar için tedavi uyarlanmalıdır. Osteoporozu olan bireyler için idman programına dengeyi ve duruşu güzelleştirmeye yönelik antrenmanlar de eklenmelidir. Düşme riskinin kıymetlendirilmesi sonrasında verilecek antrenmanların yanı sıra yaşanan konutun ve etrafının de düzenlenmesi, hasta için uyarlanması gerekir.”