Kendine has, grafik pratiğinden ilhamlı üslubuyla ürettiği yeni işlerini sergileyen Gamze Taşdan ile bir evvelki standından üç yıl sonra bir sefer daha birebir yerde, Bozlu Arka Project’in Şişli’deki Mongeri Binası’nda buluşuyoruz. “Aslında 2021 içinde açacaktım bu sergiyi lakin ortaya pandemi girince zamanlama şaştı ve bugüne kaldı” diyor Taşdan. Tam da Cumhuriyetimizin 100. yılını kutlamaya hazırlandığımız günlerde standın zamanlaması içeriğiyle daha uyumlu olamazdı herhalde. Çağdaş Türkiye’nin temellerini atarken bayanlara özel bir yer atfeden Atatürk’ün geleceğe dair vizyonunda değerli bir yer tutan imgelerin yer aldığı “Cumhuriyet Kızları” standı 30’lu ve 40’lı yılların bazıları ikonik manaya sahip fotoğraflarının yorumlanmasıyla oluşmuş. Taşdan “Bu fotoğrafların hepsi gerçek fotoğraflardan hareketle yapıldı. Elbette kimi müdahaleler yaptım. Örneğin birtakım fotoğraflardaki erkek figürlerini ortadan kaldırdım ve olağan ki renklendirdim. Kimilerini kesinlikle daha evvel görmüşsünüzdür. Tanıdık geliyorsa ondandır” diyor sergiyi bizimle birlikte gezerken.
Sergiyi gezerken çabucak her periyotta bayana birtakım kimlikler ve “görevler” atfedildiğini düşünüyorum. Bazıları bayanı konuta kapatır ve ona yalnızca annelik misyonunu layık bulurken Atatürk bayanın toplumda bir yeri olmasını gerektiğinden hareketle bir tasavvur çizmiş. Cumhuriyet bir çağdaşlaşma, Aydınlanma projesiyse şayet bayanların yeri en önde olmuş Atatürk için. O yüzden de bilhassa 30’lu ve 40’lı yıllarda -“1950’den sonrası pek parlak değil, bayanlar için de memleket için de” diyor Taşdan-çekilmiş fotoğraflarda bayanlar ekseriyetle vaktin biçki/dikiş kurslarında, okullarda yani kamusal hayatın içinde görülüyorlar. “Cumhuriyet Kızları” da işte bayanın bu görünürlüğünü kutsayan, bayanın muhtemelen bugünkü halinden bile daha ileri pozisyonunu öne çıkaran bir stant.
YÜZ AYRINTISI YOK
“Kızların bu kadar önde ve görünür olmaları biraz da politik bir tutum haline geldi” diyor Taşdan ve ekliyor: “Aslında maksat yalnızca bayanların iş güç sahibi olmaları değildi, bir yandan da yeni kuşakları yetiştirecekleri için Cumhuriyet ideolojisinin sağlam bir formda onlar aracılığıyla geleceğe aktarılmasıydı.” Çizdiği fotoğraflarda hiç yüz ayrıntısı olmamasını ise şöyle açıklıyor sanatçı: “Onları kimliksizleştiriyorum. Kim oldukları değerli değil zati kolektif hafızamızda hepsinin yeri var. Onun Ayşe ya da Gül olmasının değeri yok, neyi temsil ediyor ve neyi anlatıyor, kıymetli olan o.”
ÜNLÜ FOTOĞRAFTAN ESİNLENDİ
Rukiye (Erkin), Sabiha (Gökçen), Afet (İnan), Zehra (Aylin); Atatürk’ün manevi kızları… Gamze Taşdan, Ata’nın manevi kızlarının bir ortada görüntülendiği bu ünlü fotoğraftan esinle çizdiği yapıtına de yer vermiş stantta. “Havacı Sabiha Gökçen ve tarihçi Afet İnan’ı herkes tanıyor çoklukla lakin öbür ikisi çok tanınmaz.” diyor Taşdan ve ekliyor: “Rukiye aslında Atatürk’ün bir öteki ünlü fotosunda dans ettiği gelin kız… Zehra ise çok genç yaşta Paris’te bir trenden düşerek ölmüş, trajik bir öyküsü var.”