UNFPA Türkiye’nin “Türkiye’deki Mülteci Bayanlar ve Kız Çocuklarında Menstrüel Hijyen Yönetimi” araştırmasının raporu yayımlandı.
Toplam 542 mülteci bayan ve kız çocuğu ile görüşülerek yapılan araştırmanın hedefi, mülteci bayan ve kız çocuklarının menstrüel hijyen idaresine ait bilgi ve uygulamaları, regl yoksulluğunun durumunu ve regl yoksulluğunun sebeplerini kıymetlendirmek olarak belirtildi.
Raporun bulgularından derlenen sonuç kısmında, Türkiye’deki 10 mülteci bayandan altısının, 10 mülteci kız çocuğundan beşinin birinci adet öncesi menstrüasyon hakkında bilgiye sahip olmadığı belirtildi. Devamında, “Kadınlar ve kız çocukları ortasındaki temel bilgi kaynağı yüzde 94’lük bir oran ile aile ve arkadaşlar (anne, abla, teyze, arkadaş vb.) olmaktadır. Çoklu kaynaklardan (sosyal medya, okul ruhsal danışmanı vb.) menstrüasyon bilgisi edinen bayanların ve kız çocuklarının oranı düşüktür ve bu oran, bayanlar için yüzde 8, kız çocukları için yüzde 25’tir. Sıhhat çalışanından bilgi alım oranı iki küme için de düşüktür” tabirlerine yer verildi.
“TEK KULLANIMLIK HİJYENİK PEDLER EN TERCİH EDİLEN YÖNTEM”
Tek kullanımlık hijyenik pedlerin, mülteci bayan ve kız çocuklarının en çok kullandığı regl eseri olduğu belirtilerek devamında şunlar kaydedildi:
“Mülteci bayanlar ve kız çocukları ortasında son adet periyotlarında en çok kullanılan adet devri eserleri gerek evde/yaşadıkları yerde gerekse de konuttan uzakta (okul, iş vb.), bayanlar için yüzde 76, kız çocukları için ise yüzde 81 oranında tek kullanımlık hijyenik pedler olmuştur. Bayanlar için uzun vakittir uygun ve klâsik bir usul olan mesken üretimi bezler bayanlar ortasında yüzde 17’lik bir oranla, kız çocukları ortasındaki yüzde 8’lik orana kıyasla iki kat daha fazla kullanılmaktadır.
Tamponlar tercih edilen bir seçenek olmamaktadır; bayanlar tarafından hiç kullanılmazken, kız çocuklarının sırf yüzde 1’i kullandığını belirtmiştir. İştirakçilerin hiçbiri menstrüel kap kullanmamaktadır. Bayanların ve kız çocuklarının yüzde 2’si sıhhatsiz sistemlere başvurmakta ve bebek bezi, tuvalet kâğıdı üzere alternatif eserler kullanmakta yahut sırf iç çamaşırı giymektedir. Maddi imkân olması halinde bütün farklı adet periyodu eserleri ortasında tek kullanımlık hijyenik pedler en tercih edilen yöntemdir.”
“YÜKSEK FİYAT SEBEBİYLE DAHA FAZLA MATERYAL SATIN ALAMAMIŞTIR”
10 bayandan beşinin ve 10 kız çocuğundan yedisinin son adet periyodunda kâfi ölçüde regl eserine sahip olması konusunda telaş duyulduğuna dikkat çekildi. Ardından, “Tercih edilen adet periyodu gereçleri lokal dükkanlarda çeşit çeşit satılmakta ve kültürel açıdan kabul edilmekte olsa da ekonomik bariyerler sebebiyle bu materyallere erişim mümkün olmamaktadır. 10 bayandan beşi ve 10 kız çocuğundan dördü, son adet devirlerinde gereksinim olduğu halde yüksek fiyatlar sebebiyle daha fazla materyal satın alamamıştır. Bu durum, gerilimin ve kaygının artmasına ve uygunluk halinin azalmasına yol açmaktadır” değerlendirmesi yapıldı.
Raporda, bayan dostu tuvalet ve banyoya erişimin kısıtlı olduğu belirtildi. 10 bayandan ve kız çocuğundan dokuzunun tuvalet/banyosunun yalnızca hane halkı tarafından kullanılan yerlerde yaşadığı kaydedilirken, “Ancak yaşadıkları yerlerdeki tuvaletleri her vakit kabul edilebilir durumda değildir. 10 bayandan ve kız çocuğundan yedisi, tuvalet/banyo kullanırken mahremiyetleri olmadığını ve takip edilmekten yahut görülmekten telaş duyduklarını belirtmiştir. Kız çocuklarının yüzde 72’si ve bayanların yüzde 77’si konutlarındaki tuvalette kullanılmış adet devri materyallerini atacak bir çöp kutusu olmadığını belirtmiştir” denildi.
Adet gören bayan ve kız çocuklarının karşı karşıya kaldığı zorluklara ait ise kıymetlendirme yapıldı:
“Adet gören bayanların ve kız çocuklarının karşılaştığı zorluklar kolay bir materyal yahut altyapı eksikliğinin ötesindedir. Menstrüasyona dair hakikat bilgi eksikliği hijyenik olmayan ve sıhhatsiz adet devri uygulamalarına yol açmakta ve yanlış kavramlar ortaya çıkarmaktadır; bunlar da utanca, zorbalığa ve toplumsal cinsiyete dayalı öbür şiddet cinslerine yol açmaktadır.
Tüm bayanlar ve kız çocukları adet kanını ‘kirli kan’ olarak düşünmektedir ve adet periyoduna ‘bir hastalık’ gözüyle bakmaktadır. Adet sırasında bayanlar ve kız çocukları hareketlerini ve fizikî aktiviteleri azaltmakta ve konut işlerini sonraya ertelemektedir. Kız çocuklara zıplamamaları, ağır şeyler kaldırmamaları, spor salonuna gitmemeleri ve birtakım durumlarda okula gitmemeleri (beden eğitimi dersi var ise) söylenmektedir. Birden fazla kız çocuğu menstrüasyonu evlilik ile özdeşleştirmektedir ve ailelerine adet gördüklerini söylemekten kaçınmaktadır.”
Yetkili makamlara ve kurum/kuruluşlara yönelik tekliflere yer verildi. UNFPA ve öbür BM kuruluşları için yapılan teklifler şöyle:
- Menstrüasyona ve adet periyodu eserlerine dair yaşa ve toplumsal cinsiyete uygun bilgiye, eğitime ve bağlantıya erişimi, ergenlik çağındaki kız çocuklarının makul gereksinimlerine odaklanarak güçlendirecek menstrüel hijyen idaresi programları tasarlamak ve uygulamak.
- Cepten yapılan harcamalar üzere talep istikametli bariyerlere ve adet devri eserlerine erişime yönelik nakit ve kart dayanağını, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve cinsel sıhhat ve üreme sıhhati programlamasına entegre etmek.
- Kadınların ve kız çocuklarının menstrüel hijyen idaresi faaliyetlerinin dizaynına, planlamasına, uygulanmasına ve izlenmesine iştirakini artırmak.
- UNFPA Türkiye, öteki paydaşlar ile iştirak arayışında olmalı ve ilgili insani müdahale dallarında menstrüel hijyen idaresine özel liderlik ve bağlılık savunuculuğu yapmalıdır.
Kamu kurumlarına yönelik teklifler şöyle:
- Adet periyoduna yönelik eserlerin daha fazla sayıda bayan ve kız çocuğu için uygun fiyatlı olmasını sağlamak.
- Okullardaki tuvalet/banyo tesislerinin bayan dostu olmasını ve onurlu bir formda adet devrine yönelik materyalleri değiştirmek ve atmak için inançlı bir alan sunmak gayesiyle gerekli tüm özelliklere sahip olmasını sağlamak (yeterli ışıklandırma, kilitli kapı, çöp kutusu, su ve sabun vb.).
- Tabuları ve mitleri yıkma emeliyle ülke çapında topluluktaki farklı üyeleri hedefleyen menstrüel hijyen idaresi kampanyaları uygulamak.
- Genç ve yaşça daha büyük ergenlik çağındaki kız çocuklarına ayrıyeten odaklanarak zorlukları ve tahlilleri belirlemek hedefiyle menstrüel hijyen idaresi üzerine kapsamlı gereksinim değerlendirmesi gerçekleştirmek.
Raporun tamamına https://turkiye.unfpa.org/tr/menstruel-hijyen-yonetimi-arastirma-raporu adresinden ulaşılabilir.