Son devirlerde hem küçük yaşlardaki öğrenciler hem de ergenlik devrindeki öğrenciler için sorun haline gelen akran zorbalığını önlemek ismine okul, aile ve öğretmen iş birliğinde tahliller üretilmesi gerekiyor.
Çocuklar ortasındaki ruhsal, ?ziksel, toplumsal ve sözel taarruzların akran zorbalığı olarak kabul edildiğini söyleyen Barış Sezgin, okul hayatı boyunca her 7 öğrenciden birinin akran zorbalığı yaşadığını söyledi.
Aile içindeki zayıf irtibatın, olumsuz etraf faktörlerinin bireyde saldırgan davranışlara sebep olduğunu tabir eden Sezgin, çocuğu akran zorbalığına maruz kalan ailelere ve uygulayan öğrencilerin ailelerine yönelik tekliflerde bulundu.
AKRAN ZORBALIĞIYLA İLGİLİ AİLELERE ÖNERİLER
Ailelerin akran zorbalığı karşısında hassas ve sakin davranması gerektiğinin altını çizen Sezgin şu tekliflerde bulundu:
“Zorbalığa maruz kalmış çocuk birok olumsuz duyguyu bir ortada yaşar. Bu türlü bir durumda ebeveyn ve öğretmenlerin öğrenciyi hassas bir halla dinlemeleri ve kişisel tahliller üretmeleri gerekir. Şiddet karşısında ailenin soğukkanlılığını müdafaası da değerlidir. Zira ailenin duygusal yansıları çocuğun da yansılarını belirleyecektir. Anne babanın olay karşısında fazla reaksiyon göstermesi çocuğun utanmasına yol açabilir.”
Çocukların hislerine odaklanan cümleler kurulması gerektiğini tabir eden Sezgin, “Çocuklarınızı dinlerken kurduğunuz cümlelerin yaşadıkları üzüntüyü, utancı ya da endişeyi daha fazla arttırmaması çok kıymetli. Çocukların hislerine odaklanan ‘Çok zorlanmış olmalısın!’ üzere cümleler kullanabilirsiniz. Bu cümle hem çocukların yaşadığı zorluğu anlayabildiğinizi gösteriyor hem de çocukları yaşadıklarını daha fazla anlatmak konusunda cesaretlendiriyor.”
Çocukların hakkını arama davranışını öğrenmesinin değerine de değinen Sezgin, “Zorbalığa uğrayan çocuğunuz için yapacaklarınız ona bütün hayatı boyunca haksızlık karşısında takınacağı tavrı öğretecektir. Olayın bütün idaresini üstünüze alır, görüşmeleri siz yaparsanız çocuğunuzun kendini savunmayı öğrenmesini engellersiniz. Çocuğunuza okul hiyerarşisi içinde kendi hakkını aramayı ve tahlil üretmeyi öğretmelisiniz. Ayrıyeten çocuk öğretmenlerinden de yardım isteyebileceğini bilmelidir.”
‘Zorbalık uygulayan haklıdır’ algısının önüne geçmenin kıymetine değinen Sezgin, “Küçük çocuklar kendilerine zorbalık uygulayan çocukların daha güçlü, bilgili ya da beğenilen çocuklar olduğunu düşünme eğilimindedirler. Çocuklarınıza zorbalık uygulayan kişinin daha güçlü ya da haklı değil yalnızca daha saldırgan ve haksız olduğunu anlatmanız değerlidir. Eşitlik kavramının altını çizmelisiniz. Çocuğunuza; zorbalık yapan kişinin ondan hiçbir farkının olmadığı anlatmalısınız.”
Kendini muhafazanın diğerine ziyan vermek manasına gelmediğinin anlatılması gerektiğini belirten Sezgin, “Çocuklarımız kendini müdafaayı, savunmayı ve hakkını aramayı öğrenmeli. Ama ‘kendini korumak’ diğerine ziyan vermek değildir. ‘Sana vurana sen de vur’ tavsiyesi yanlıştır. Çocuklar fizikî zorbalık ile karşılaştığında uygulaması gereken üç temel strateji vardır. Öncelikle öğrenci kendini korumalıdır. Sonrasında ise bölgeden uzaklaşarak inançlı bir alan bulmalı ve öğretmeninden yardım istemelidir.”
ÇOCUĞUNUZ ZORBALIK YAPIYORSA NASIL DAVRANMALISINIZ?
Zorbalık yapan çocukların ailelerine de tavsiyelerde bulunan Sezgin şunları söyledi:
“Çocuğunuzla sakince konuşun, arkadaşlarını rahatsız etme sebepleri ve yaptığı davranışın diğerlerinde yaratacağı olumsuz hisler üzerinde durun. Ayrıyeten bu davranışını onaylamadığınızı kesin ve net bir biçimde belirtin. Olumlu davranışlar gerçekleştirdiğinde takdir edin.
Çocuklar aile bireylerini rol model alırlar. Meskendeki şiddet eğilimi çocuktan okuldaki arkadaşlarına yansır. Bu nedenle ailedeki şiddet eğilimli bireyler de uyarılmalı.
Çocuğu zorbalığa karışan ailenin öncelikle çocuğunu dikkatle dinlemesi, çocuğuna nasıl yardım edebileceği üzerinde düşünmesi, okul ile iş birliği yapması ve uzmanlardan da takviye alması gerekir.
Son yıllarda neredeyse tüm mecralarda şiddetin normalleştirildiğini hatta özendirildiğini görüyoruz. Neredeyse tüm dizilerde ateşli silah kullanımı ve kavga/savaş manzaraları, toplumsal medya uygulamalarında birbirine şiddet uygulamayı tetikleyen imajlar yer alıyor. Çocuklarınızın oynadığı oyunlar ve izledikleri içerikler kesinlikle gözetiminizde olmalı.
Ailelerin çocuklarına daha çok vakit ayırması, zorbalık davranışlarına karşı dikkatli, ihtimamlı olması açısından değerlidir. Ailelerin aşikâr vakit dilimleri içerisinde çocuklarını üzen yahut kızdıran arkadaşları olup olmadığını ve bu durumun nasıl olduğunu sorması çocuklarının zorbalığa kurban yahut zorba olarak katılmasını önlemede yararlı olacaktır.”