Küresel piyasalarda, dünya genelinde açıklanan imalat sanayi dataları ve Çin’de yeni kapanmaların resesyon beklentilerini güçlendirmesi ile karışık bir seyir izlenirken, gözler bugün açıklanacak ABD’nin istihdam raporundaki datalara çevrildi.
Dünya genelinde enflasyonist baskıların süreceğine işaret eden gelişmeler mevcudiyetini korurken, makroekonomik tarafta açıklanan bilgilerin resesyon beklentilerini güçlendirmesi belirsizlikleri artırıyor.
FED VE ECB BU AY 75 BAZ PUAN FAİZ ARTIRIMINA GİDEBİLİR
Merkez bankalarının, enflasyon ve resesyon ikilemi ortasında alacağı aksiyonlar ise fiyatlamalara istikamet veren temel faktör olmayı sürdürüyor. Son haftalarda yetkililerin yaptığı açıklamalar, hem ABD Merkez Bankası’nın (Fed) hem de Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) bu ayki toplantılarında 75 baz puanlık faiz artırımına gideceği ihtimalini artırırken, bu durum dolar talebinin de canlı kalmasına neden oluyor.
Bu gelişmelerle dün dolar endeksi 110 sonuna kadar çıkarak Haziran 2002’den bu yana en yüksek seviyeyi test ederken, tahvil piyasasından çıkışların artmasıyla ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 3,30 ile 10 haftanın doruğunu gördü. Resesyon telaşları ile emtia tarafında da sert düşüş yaşanırken, gümüşün fiyatı yaklaşık 2 yılın, bakır ve çinkonun fiyatı bir ayın en düşük düzeyine geriledi. Brent petrolün varil fiyatı ise üç süreç gününde yüzde 11 bedel kaybederek 91,6 dolara kadar gerilemesinin akabinde bugün 93,7 dolar düzeyinde dengelendi.
Pay piyasaları tarafında ise yeni günün karışık seyirle başlaması dikkati çekerken, bugün ABD’nin istihdam raporunda yer alan tarım dışı istihdam, işsizlik ve ortalama saatlik yararlar bilgilerinin fiyatlamalar açısından belirleyici olması bekleniyor. Piyasa beklentileri, tarım dışı istihdam artışının yavaşlayacağına, lakin işsizlik oranının yüzde 3,5’de sabit kalarak karışık sinyal vereceğine işaret ediyor.
Dün açıklanan bilgilere nazaran, ABD’de haftalık işsizlik müracaatları geçen hafta 232 bin ile 9 haftanın en düşük düzeyine geriledi. ABD’de Tedarik İdare Enstitüsü (ISM) imalat endeksi de ağustosta 52,8 ile Haziran 2020’den bu yana en düşük düzeyde kalmaya devam etti.
Öte yandan dün ABD idaresinin, çip üreticileri Nvidia ve AMD’ye yapay zeka çalışmalarında kullanılan ileri seviye çiplerin Çin ve Rusya’ya satışının durdurulmasına yönelik talimat verdiğine ait haberler, New York borsasında süreç gören teknoloji paylarını baskıladı. Haberlerin akabinde Çin ve Rusya’ya kıymetli bir satış hacmi bulunan Nvidia’nın payları yüzde 7’nin üzerinde, AMD’nin payları ise yüzde 3’e yakın kıymet kaybetti. Bu gelişmelerle dün Nasdaq endeksi yüzde 0,26 gerilerken, Dow Jones endeksi yüzde 0,46 ve S&P 500 endeksi yüzde 0,30 paha kazandı.
Avrupa’da dün açıklanan imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), bölgede ekonomik yavaşlamanın derinleştiğine işaret etti. Kelam konusu data, ağustosta Euro bölgesinde 49,6 ile son 2 yılın, Almanya’da ise 49,1 ile 26 ayın en düşük düzeyine geriledi. Güç krizine ait gelişmeler de yakından takip edilirken, Rusya tavan fiyat uygulayan ülkelere petrol satmayacağını bildirdi. Bu gelişmelerle dün Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 1,60 ve İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 1,86 gerilerken, Fransa’da CAC 40 endeksi yatay seyretti.
Asya tarafında, Çin’de yeni tip koronavirüs (Covid-19) hadise sayılarının kıyı bölgelerinden iktisat için kıymetli olan üretim merkezlerine kayması tedirginlikleri artırıyor. Ülkede, sıfır hadise siyaseti kapsamında dün Shenzen’de önlemlerin sıkılaştırılması ve Chengdu eyaletinin karantinaya alınması, halihazırda yavaşlama sinyalleri veren ülke iktisadının büyüme amaçlarından daha da uzaklaşacağı sinyali veriyor.
Japonya’da ise gündemi, dolar/yen paritesinin 140,4 ile tarihi tepesini görmesinin akabinde, dünya genelinin bilakis uygulanan para siyasetlerinin ne istikamette şekilleneceği ve zayıflayan yen karşısında iktisat yetkililerinin vereceği bildiriler meşgul ediyor.
Bu gelişmelerle yeni günün Asya borsalarında hudutlu da olsa satıcılı başladığı görülürken, kapanışa yakın Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 0,2, Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,1 bedel kaybetti.
YURT İÇİ PİYASALAR
Yurt içinde, dün global çapta düşük seyreden risk iştahının tesiriyle Borsa İstanbul’da da satıcılı bir seyir izlendi ve BIST 100 endeksi, günü yüzde 0,90 paha kaybıyla 3.142,74 puandan tamamladı. Dolar/TL ise dün yüzde 0,1 artışla 18,2048’den kapanırken, bugün bankalararası piyasanın açılışında 18,2170’ten süreç görüyor.
Analistler, enflasyonist tasalarla merkez bankalarının atacağı agresif siyaset adımlarının, halihazırda yavaşlayan ekonomileri resesyona itebileceği beklentilerinin piyasalarda risk iştahının düşük seyretmesine neden olduğunu söyledi.
Bugünün bilgi gündeminde ABD’de tarım dışı istihdam ve fabrika siparişleri, Euro bölgesinde Üretici Fiyat Endeksi’nin (ÜFE) öne çıktığını aktaran analistler, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 3.200 düzeyinin direnç, 3.050 puanın dayanak pozisyonunda bulunduğunu bildirdi.