Neredeyse yüz yaşına yaklaştı ancak hala ABD dış siyasetine taraf verebilecek kudrete sahip. Bu nedenle Henry Kissenger’in Ukrayna başkanı Volodomir Zelensky’e yaptığı ikaz üzerinde düşünmeye kıymet. Bir kaç gün evvel Davos Ekonomik Forumu’nda konuştu Kissinger. Ukrayna’ya savaşı sona erdirmesi için Rusya’ya toprak vermesi gerektiğini söyledi, batıyı da Rusya’nın mümkün mağlubiyetinin daha büyük sıkıntılara yol açacağı konusunda uyardı.
İleri sürdükleri tartışılabilir lakin Kissenger’in “Ukrayna Krizi” olarak yanlış biçimde isimlendirilen meseleye ilgisi yeni değil. Yaklaşık sekiz yıl evvel Amerikan Washington Post gazetesinde Ukrayna konusunda farklı bir yazı kaleme almıştı (bknz: Washington Post, Mar. 5, 2014). O günlerden olacakları görmüş olduğunu teslim etmeli öncelikle. Oldukça çarpıcı sözler kullanmış yazısında; örneğin diyor ki “bu yaşıma kadar büyük bir coşkuyla ve halk takviyesiyle başlayıp, nasıl bitireceğimizi bilemediğimiz dört savaş gördüm. Siyasette neyin nasıl başladığı değil, nasıl bittiği önemlidir”.
Sevmem lakin sağduyulu yaklaşmış
Kissinger, hakkında yeterli düşündüklerimden değildir, fakat yazdıklarında, bugün yaşananları düşünürsek, son derece sağduyulu bir yaklaşımın hakim olduğu görülür. Ukrayna Meselesi’nın birçok vakit, doğuya mı batıya mı ilişkin olduğu tartışması üzerinden bir hesaplaşma olarak sunulduğunu belirten Kissinger’in “Ukrayna hayatta kalacak ve gelişecekse, her iki tarafın da ileri karakolu olmamalı, tersine bir köprü fonksiyonu görmelidir” tabirleri son derece yanlışsız.
“Mekik Diplomasi”nin bu büyük ustasının Rusya’yı Ukrayna’yı kendine olağan kılmakla Avrupa ile ABD’nin baskılarını üzerine çekeceği, Batı’yı da Ukrayna’yı Rusya’ya yabancı bir ülke üzere görmekten vazgeçmeleri tarafında uyarıyor. Kissinger çok gerçek olarak Rus tarihinin Kiev’le başladığını, Rusya’nın dininin (bile) oradan yayıldığını, Ukrayna’nın da yüzyıllardır Rusya’nın bir kesimi olduğunu vurguluyor. AB’yi de Ukrayna iç siyasetindeki gelişmeleri bu ülkenin Avrupa ile ilgilerinde stratejik öge olarak görmekle eleştiriyor. Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in şeytanlaştırılmasının bir siyaset olamayacağını da vurgulayan Kissinger bakın sekiz yıl evvel neler önermiş:
1. Ukrayna, Avrupa da dahil olmak üzere ekonomik ve siyasi birliklerini özgürce seçme hakkına sahip olmalıdır. 2. Ukrayna, NATO’ya katılmamalıdır, 3. Ukrayna, halkının söz ettiği iradeyle uyumlu rastgele bir hükümet kurmakta özgür olmalıdır. Milletlerarası alanda Finlandiya’nınkiyle karşılaştırılabilir bir duruş izlemelidirler. Bu ulusun (Finleri kastediyor-MKE) bağımsızlığını muhafaza konusunda hiçbir kuşkusu yok, birden fazla alanda Batı ile işbirliği yapıyor, lakin Rusya’ya karşı kurumsal düşmanlıktan dikkatle kaçınıyor. 4. Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi mevcut dünya nizamının kurallarına terstir. Lakin Kırım’ın Ukrayna ile bağını daha az kaygılı bir temele oturtmak mümkün olmalıdır. .
İstikrarlı memnuniyetsizlik
Bunların prensipler ya da reçeteler olmadığını vurgulayan Kissinger, tekliflerinin bölgeye aşina olanların da bildiği üzere “lezzetli olmadığını” vurgulayarak denenecek olanın “mutlak memnuniyet” değil, “dengeli memnuniyetsizlik” olacağına dikkat çekiyor.
Kissinger üzere bir devir ABD dış siyasetini yöneten birinin ülkesinin çıkarının nerede olacağını bilmemesi düşünülemez. Şayet Kissenger Ukrayna’nın NATO’ya girmesine karşıysa, burada ABD’nin çıkarına olan bir neden vardır kesinlikle. Donald Trump’ın da Joe Biden’ın da sekiz yıl evvel göremediklerini Kissinger görmüş demek ki.
Sekiz yıl evvelki ihtarlarının ışığında evvelki gün Ukrayna’ya “savaşın bitmesini istiyorsan Rusya’ya toprak ver, anlaş. Yoksa yok olacaksın” demesinde aykırı bir şey yok. Dediklerinin çıktığına şahit olduk. Uzun vakit bu “soruna” baş yoran tek ABD’linin de o olduğunu öğrendik.
Keşke başta Zelenskiy olmak üzere “krizin” tarafları Kissinger’ı dinleselerdi.