Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) İdare Konseyi Lideri Orhan Turan, 2022’nin hem Türkiye hem dünya açısından risklerin, belirsizliklerin, istikrarsızlıkların arttığı bir yıl olduğuna işaret ederek, “Enflasyon yükselirken büyüme yılın ikinci yarısıyla birlikte geriledi. Makroekonomik şartlar prestijiyle gelişmiş ülkelerle aramızdaki bu benzerliğe karşın iktisat siyasetinde ayrıştık. Gelişmiş ülkeler enflasyonla çaba için mali şartlarda sıkılaştırmaya gittiler. Türkiye bozulan istikrarları onarmak için makroekonomik istikrar siyasetleri yerine mikroekonomik düzenleme siyasetleri uyguladı” dedi. Turan 2022 ile ilgili değerlendirmesi ve 2023 öngörülerini Cumhuriyet’e açıkladı:
– İş dünyası, geride bıraktığımız yıl içinde gündeme gelen çok sayıda düzenlemeyi takip etmekte zorlandı. Siyaset faiz oranlarındaki gerilemeye karşın finansmana erişim problemleri arttı. TL’nin bedel kaybetmesine karşın, başta güç olmak üzere hammadde fiyatlarındaki artış ihracatın rekabet gücünde kasvet yarattı.
– En büyük ticari partnerimiz olan Avrupa’daki resesyon, ihracat talebimizi olumsuz etkiledi.
– Süratli bir büyüme, çok dalgalı bir kur ve yüksek enflasyon ile başlamış olduğumuz 2022’yi kurdaki dalgalanmanın azaldığı, baz tesirine bağlı olarak enflasyon artışının durduğu ancak hâlâ yüksek seyrettiği, ihracatın ve büyümenin yavaşladığı bir konjonktür ile bitiriyoruz.
– 2022 gelir eşitsizliklerinin arttığı bir yıl olarak kayda geçebilir. Enflasyon ve işsizlik, sabit ve dar gelirlilerin gelir ve refah seviyelerini muhafazalarını zorlaştırdı.
İSTİKRAR TESİS EDİLMELİ
– İş dünyası olarak 2023 yılına ait planlarımızı enflasyonun tek haneye indiği, TL’nin istikrara kavuştuğu, iş hayatına dönük sık mevzuat değişikliklerinin yerini kuralların öngörülebilir olduğu bir iş ortamının aldığı, iç talebin canlandığı, büyümenin hızlandığı bir çerçeve üzerine yapmak isteriz.
– 2022’ye ait belirsizliklerin, risklerin ve istikrarsızlığın tesirlerinin 2023’e uzaması mümkün. Her şeyden evvel güç fiyatlarına ve Avrupa’daki resesyona bağlı olarak ihracatın ve cari açığın ne olacağı, cari açığın nasıl finanse edileceği belirsizlik barındırıyor. Düzenlemelerde süratli ve sık değişikliklerin devam edip etmeyeceği bir öteki belirsizlik ögesi.
– Bunların üzerine eklenen seçim süreci de var. Seçim süreçleri her vakit için iktisattaki dalgalanmaların arttığı yıllardır. Seçim öncelerinde genelde ekonomiyi hızlandırıcı siyasetler, seçim sonrasında ise ekonomik istikrara dönük siyasetler uygulanır. Makroekonomik istikrarlar hassas bir tabanda ilerliyor. İktisatta siyaset yanılgıları için marj daralmış durumda. Bu nedenle iktisat siyasetlerinin büyük bir dikkat ve marifetle uygulanması gereken bir yıla giriyoruz. 2023 makroekonomik istikrarın tesis edildiği bir yıl olmak durumunda.
“BANKACILIK KESİMİ GÜÇLÜ YAPISINI KORUYOR”
DenizBank Genel Müdürü Hakan Ateş, gelecek yıl Türkiye’de büyümenin yüzde 5’in üzerinde kalmasını beklediklerini belirterek “Enflasyonun baz tesiriyle birinci yarıda yüzde 40’lara gerçek süratle gerileyeceğini, kredilerin de enflasyona paralel bir artış trendinde olmasını öngörüyoruz” dedi. Hakan Ateş şu değerlendirmeyi yaptı:
– Türkiye iktisadında büyümenin ve istihdamın önceliklendirildiği, ekonomik aktivitenin canlı tutulmaya çalışıldığı bir siyaset seti uygulanıyor. Geçen yıl yüzde 11’i aşan büyüme sayısının 2022’de yüzde 5’in üzerinde kalmasını bekliyoruz.
– Gelecek periyotta döviz kurunda sağlanan dengelenme ve baz tesirinin devreye girmesiyle enflasyon gerilemeye devam edecek.
– Türk bankacılık bölümünün güçlü yapısını koruyor. Bankacılık göstergeleri milletlerarası kriterlere uygun düzeylerde kalmaya devam ediyor. Bankaların sermaye yeterlilik oranı yüzde 19’un üzerinde ve etkin kalitesinde de bozulma yok.
– Kredi artışı yabancı para kredilerdeki geri çekilmenin de tesiriyle yüzde 50’lerde ve yıllık enflasyonun gerisinde kalıyor. Yani bu yıl için gerçek bir kredi büyümesinden bahsedemiyoruz.
– 2022’de bilhassa siyaset faizinde yaşanan geri çekilme ve enflasyona endeksli tahviller banka kârlarını destekledi.
– 2023’te dış fonlama girişinin yavaş seyretmesi ve mevduat rekabetinin artması, fonlama maliyetlerinin yükselmesine neden olabilir. Ayrıyeten mevduattaki gelişmelerin yanında regülasyonlar sebebiyle ticari kredi faizlerindeki gerileme net faiz marjını daraltıcı tesir yaratıyor.
– DenizBank olarak faal, kredi ve mevduatta ihtiyatlı büyümeyi sürdürüyoruz. Başrollerde KOBİ ve perakende bankacılığın olması bizleri memnun etti. 2022 birinci üç çeyrekte, aktiflerimiz konsolide bazda 598.1 milyar TL, konsolide olmayan bazda ise 503 milyar TL olarak gerçekleşti.
– Konsolide bazda nakdi ve gayrinakdi kredi hacmi toplamı 414 milyar liraya ulaştı. Bu periyotta özkaynaklar konsolide bazda 47.5 milyar liraya çıktı. Net kârımız konsolide olarak 14 milyar 289 milyon lira seviyesinde gerçekleşti.
– Finansal başarılarımızın yanında dünyada yaşanan gelişmeleri de yakından takip ediyor ve önemsiyoruz. Başta iklim değişikliğinin tesirleriyle çabaya katkı sağlamayı ödevimiz olarak görüyoruz.
– Gayemiz, en âlâ yatırım bankacılığı hizmetini sunmak. Bu sebeple yalnızca büyük değil, küçük ve orta yatırımcı kitlesine uygun yatırım eser ve süreç setini de kolay ve anlaşılır biçimde sunma uğraşındayız. En geniş yatırım eser gamı ve en uygun müşteri tecrübesiyle bu alanda liderlik savımız var.
TOBB: TEMKİNLİ ANCAK KARARLI İLERLEMELİYİZ
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Lideri Rifat Hisarcıklıoğlu, Türkiye’nin, daha fazla ticaret ve yatırımla bölgesel ve global bir ekonomik güç olma pozisyonunu kuvvetlendirmesi gerektiğini söyledi. TOBB Lideri şu değerlendirmeyi paylaştı:
– Özel kesimde artan yatırım iştahının yansıması olarak organize sanayi bölgelerinde boş sanayi parseli kalmadı. Sanayi yatırımı yapacak yeni arazi üretilmesi muhtaçlığı doğdu.
– Özel kesim olarak üretime, istihdama, yatırıma, ihracata devam etmeliyiz. Risklere değil, fırsatlara odaklanmalıyız ve ekseni genişletmeliyiz, temkinli ancak kararlı bir biçimde ilerlemeyi sürdürmeliyiz.
“KRİZLERİN GÖLGESİNDE 2023’E GİRİYORUZ”
Kripto para şirketi Paribu Üst Yöneticisi (CEO) Yasin Oral, risklerin değerli bir kısmı anlaşılmış ve yaşanmış olsa da finansal piyasalarda 2023 yılına 2022’de yaşanan krizlerin gölgesinde başladığını söyledi.
Oral, “Genelde bu türlü periyotlarda fiyatların dengelenmesi ve bir sonraki optimist piyasanın temellerinin atılması mümkündür. Bu yıl yaşanan krizler sonrası bilhassa regülasyon açısından yeni gelişmeler olması mümkün. 2023 bizim için Paribu kullanıcılarını, Exchange dışındaki farklı eserlerimizle tanıştırdığımız ve insan hayatına daha çok dokunacağımız bir yıl olacak” dedi.
5G ÇALIŞMALARI SÜRAT KAZANDI
Turkcell Genel Müdürü Murat Erkan, 2022’de dijitalleşme ve dönüşüm kavramları ile bu alandaki yatırımların çabucak her dalda ön planda olmaya devam ettiğini, 5G ve altyapı alanındaki çalışmaların ivme kazandığını söyledi.
Erkan, altyapıda her yere erişim için artırdıkları yatırımları kurumsal ve ferdi müşterilere sundukları kapsayıcı dijital hizmet ve servisleri 2022’de de geliştirerek dijital Türkiye gayelerine emin adımlarla ilerlediklerini aktardı. Murat Erkan şu değerlendirmeyi yaptı:
– 2022’nin üçüncü çeyreğinde geçen yılın birebir periyoduna oranla yüzde 57 artışla 14.7 milyar TL gelir elde ettik. Turkcell’in üçüncü çeyrek net kârı ise yüzde 68 artarak 2.4 milyar TL’ye ulaştı. Son 10 yılda fiber altyapıya 7.6 milyar TL yatırım yaptık. Toplam fiber hane erişiminde 5.2 milyona ulaştık.
– Temmuz ayında İstanbul Havalimanı 5G’li oldu. Öteki operatörlerle birlikte 5G teknolojisinin test uygulamasının başlatılmasında ve “Türkiye’nin 5G Yolculuğu”nda yerimizi aldık. Bakanlık, 5G ihalesinin 2023’te yapılacağını duyurdu. 5G’ye geçiş sürecinin yerlilik oranı yüksek ve hakikat teknolojiyle, hakikat altyapıyla, yanlışsız alanda, hakikat vakitte ve hakikat maliyetle ele alınmasını önemsiyoruz.
– 2023 için amaç ve stratejilerimiz üzerine çalışmalarımız halihazırda devam ediyor. Cumhuriyetimizin 100’üncü yılına yakışır biçimde, faaliyet gösterdiğimiz tüm alanlarda belirlediğimiz yeni amaçlarımıza stratejik odaklarımız doğrultusunda ilerlemeye devam edeceğiz.
YILBAŞINI KONUTTA GEÇİRECEĞİZ
Migros’un, yılbaşı kutlama alışkanlıklarını ve yeni yıldan beklentileri ortaya koyan araştırmasına nazaran, iştirakçilerin yüzde 80’i yılbaşı akşamını ailesiyle birlikte geçireceğini belirtirken yüzde 74’ü kendi meskeninde olmak istiyor.
Katılımcıların yüzde 85’inin yeni yıldan en büyük beklentisi ise sıhhat oldu. Araştırmaya nazaran, iştirakçilerin yüzde 67’si yılbaşı akşamı için her zamankinden farklı bir market alışveriş listesi yaptığını söylüyor. Market alışverişleri de ortalama üç gün evvelden ve daha çok eş ya da aileyle birlikte yapılırken alışveriş için yüzde 95 oranla zincir marketlerin tercih edildiği ortaya çıkıyor. Yüzde 71’lik oranla mezeler yemek tercihlerinde birinci sırayı alırken zeytinyağlılar yüzde 48’lik, ızgara kırmızı et yüzde 43’lük, etli yemekler yüzde 40’lık oranla mezeleri takip ediyor.