Türkiye Multipl Skleroz (MS) Derneği Ankara Şubesi İdare Konseyi üyesi Prof. Dr. Alev Leventoğlu, Multipl Skleroz yani kısaca MS’in genetik ve c¸evresel fakto¨rlerin etkiles¸imi ile olus¸an, ekseriyetle 20-40 yas¸ları ortasında go¨ru¨len, bayanları erkeklerden 2-3 kat daha fazla etkileyen santral hudut sistemi dediğimiz beyin ve omuriliğin kronik bir hastalığı olduğunu belirtti.
Çoğunlukla ataklarla seyreden, hastaların bir kısmında ilerleyici olan bu hastalıkta bağışıklık sisteminin savunma misyonunda olan çeşitli hücreleri, hudut kılıfı ve onu yapan hücrelerini güya yabancı bir yapı üzere algılayarak tepki geliştirdiğini tabir eden Leventoğlu, şöyle devam etti:
“Bu aktivite sonucu bağışıklık sistemi immun-patolojik süreci başlatır. Bilhassa TH1-TH2 denilen bağışıklık sistemi hücrelerinden TH1 aktivitesi ile inflamasyon yani yangısal tepkiler beyin ve omurilik yapılarında hasarlanmaya yol açar. Hastalıkta T hücreler yanısıra bağışıklık sisteminin B hücreleri de rol alır. Bunun sonucu olarak kimi hastalarda atak dediğimiz yeni gelişen bir yakınma ki bazen görme kaybı, bulanık görme, bazen kol ve/veya bacakta güçsüzlük, his kaybı, başdönmesi, dengesizlik, uyuşukluk üzere farklı yakınmalar ile kendini gösterir.
– Hastaların yaklaşık yarısında bu halde ataklar ve güzelleşmeler ile giden formu yani relapsing- remitting MS gözlenirken, kimi hastalarda ataklar sonrası ilerleyici klinik bulgular ya da başlangıçtan itibaren hastalık ilerleyici seyreder. Hastalığın nasıl seyredeceği bireyden bireye değişmektedir. O nedenle ‘herkesin MS’i kendine özgüdür’ ve MS tedavisi ‘kişiye özel’ yapılmalı- planlanmalıdır.”
MS HASTALIĞININ KESİN NEDENİ BİLİNMİYOR
MS hastalığının neden ortaya çıktığı kesin olarak bilinmediğini belirten Leventoğlu, “Daha evvel geçirilmiş çeşitli enfeksiyonlar, çevresel toksinler, katkı unsurları, beslenme alışkanlıkları, coğrafik faktörler, genetik yatkınlık, vitamin D eksikliği üzere çok faktör rol oynamaktadır. Lakin hiç birisi kesin neden olarak saptanamamıştır. Bilinmektedir ki direk kalıtsal geçiş yoktur fakat ailelerinde MS bulunan bireylerde doku yatkınlığı ile MS’e yakalanma eğilimi az da olsa vardır. Sonuçta MS hastalığında genetik olarak yatkınlığı olan bireylerde çevresel faktörlerin tabloya eklenmesi ile bağışıklık sisteminin bir biçimde tetiklenmesi hastalık sürecini başlatmaktadır, diyebiliriz.
– Hastalıkla ilgili en eski bilgiler 1400’lü yıllara kadar uzansa da 1800’lü yıllarda miyelinin keşfi ile hastalık patolojisi kısmen tanımlanmıştır. 20. yy’da hastalığın otoimmun yani bağışıklık sisteminin etkilenmesi ile bedenin savunma hücrelerinin yanlış yönlenmesi sonucu geliştiği keşfedildi. Lakin 20. yy sonlarında manyetik rezonans görüntüleme ile hastalık hakkında bilgilerimiz katlanarak arttı ve buna paralel olarak hastalıkta kullanılabilecek çok sayıda ilaç bilhassa son 20 yılda devreye girdi. MS hastalığı kronik ve gidişatı öngörülemez bir hastalık olduğu için yani hastalığın başlangıç periyodunda süreç nasıl ilerleyecek, yıllar içinde neler gelişebilecek bilinememektedir.
– MS’in herkesi farklı etkilediği ve bireye özel bir hastalık olduğu bilindiğinden, erken evrelerinde bile geri dönüşümsüz akson hasarı oluşabileceğinden erken devirde tedavi başlanmalıdır. Günümüzde kullanılan tedavi casusları bağışıklık sisteminin farklı hücrelerini ya da basamaklarını etkileyerek hastalık aktivitesini, atakları ya da ilerleyişi azaltmaya, durdurmaya, gelişebilecek özürlülüğü engellemeye yönelik tedaviler formundadır. Hastalarda gelişebilecek bu ataklar ya da gelişebilecek özürlülüğü azaltmaya, denetim altına almaya yönelik bu tedaviler hastalığın erken devrinde başlanmalıdır.
– İlaç tedavileri yanı sıra güçlü bir bağışıklık sistemi için Akdeniz tipi diyet, faal ömür şekli, antrenman, sigarayı azaltmak ve kesmek, alkol ve öbür ziyanlı hususlardan uzak durmak, tertipli uyku alışkanlığı, olumlu niyet biçimi ve destekleyici bir aile ve toplumsal etrafa sahip olmak, hastalığı ile ilgili onu nizamlı takip edecek ve gerekli durumlarda risk idaresini yapacak tabibi ile uygun bağlantıda olmak çok kıymetlidir.
– MS hastalarının tedavilerinde kullanılan ilaçların aktifliği ve yan tesirlerinin bilinmesi, gebelik, emzirme periyodu ya da doğum üzere özel devirlerinde hastaları yakından takip edecek doktor ve sıhhat çalışanlarının olması değerlidir. Ülkemizde bilhassa MS hastalığı ile ilgilenen Nöroloji tabipleri bu yaklaşımları, tüm dünyadaki gelişmeler ile paralel takip ve tedavi etmektedir. En son gelişmeler ve yenilikler hastalarımız için kullanılmakta ve geliştirilmeye çalışılmaktadır. Gelişen teknoloji, yapay zeka üzere en yeni mevzular da MS hastalarında hastalığın daha erken ve kapsamlı anlaşılması için gelecek devirlerde kullanılabilecektir“ dedi.
TÜRKIYE MS DERNEĞI HASTA VE HASTA YAKINLARININ YANINDA
Türkiye MS Derneği’nin ilgili tabipleri ile hasta ve hasta yakınlarının yanında yer almakta olduğunu, gerek tıbbi gerek toplumsal açıdan faaliyetlerine etkin olarak devam ettiğini söyleyen Prof. Dr. Alev Leventoğlu, “
– Pandemi sonrası yine faaliyetlerine yüz yüze başlayan Ankara Şubesinde 29 Mayıs 2022 günü açık alanda tekrar biraraya gelerek ‘Dünya MS Günü’ etkinliğimizi gerşekleştireceğiz. Hastalarımıza yönelik nizamlı çıkardığımız bültenimiz ve başucu müşavere kitabımız ‘MS ile Yaşamak’ ile gerçek bilgiye tabiplerinden ulaşmalarını sağlamak istiyoruz. Dünya MS Gününde emel tüm dünyada MS hastalığı hakkında farkındalığı arttırmak, bilhassa genç ve faal yaş kümesini etkileyen bu hastalığın erken devirlerde önlenebilir tedaviler ile ömür kalitesini arttırdığını bilmek ve hasta- hasta yakınları ve tüm toplumu MS hakkında bilinçlendirmektir. Kollayıcı hekimlik ismine ise toplumun tüm bireylerinin çocukluk devrinden başlayarak sağlıklı bir etrafta, istikrarlı beslenme ve etkin bir hayat sürme konusunda bilgilendirilmesi gerekmektedir “ diye belirtti.