Fotoğraflar: Vedat Arık
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Lideri Emin Koramaz, maden faciasına ait yaptığı açıklamada, madencilerin göz nazaran göre mevte yollandığını tabir ederek “‘Bir ülkeyi tanımak istiyorsanız, o ülkede insanların nasıl öldüğünü bakın’ derler. Tanıyın işte. Bizim ülkemizde beşerler, konutuna üç kuruş ekmek parası götürebilmek için yerin yedi kat tabanında ölüyorlar. Bizim ülkemizde beşerler işyerlerinin güvensizliği, yetkililerin sorumsuzluğu, işverenlerin açgözlülüğü nedeniyle ölüyorlar. Bizim ülkemizde beşerler siyasi iktidarın rant hırsı nedeniyle, insan hayatını umursamazlığı nedeniyle ölüyorlar. Bizim ülkemizde beşerler kanunlar işletilmediği için, sorumlular cezalandırılmadığı için ölüyorlar. ‘Kaza’ diyorlar, ‘fıtrat’ diyorlar. Tüm bu kelamlar yaşanan faciaların ardındaki sorumluları gizlemek için söyleniyor. Gerekli tedbirleri almadan, kontrol yapmadan, inançlı şartları oluşturmadan madencileri yerin yüzlerce metre altına gönderirseniz buna kaza diyemezsiniz. Bunun ismi düpedüz cinayettir. Her cinayette olduğu üzere bunun da kesinlikle faili vardır. Madenci kardeşlerimizi göz nazaran göre mevte yollayanlar bu cinayetin sorumlusudur. Madende güvenlik tedbirlerini almayanlar bu cinayetin sorumlusudur. Ve elbette madenleri yırtıcı bir sömürü ve rant kaynağı olarak kullanan siyasi iktidar bu cinayetin sorumlusudur” açıklamasını yaptı.
‘ÜZGÜN VE ÖFKELİYİZ’
DİSK Genel Lideri Dilek Çerkezoğlu, “Üzgün ve öfkeliyiz. Zira her büyük kıyımın akabinde ‘Gerekli tedbirler alınacak’ dendiğine ve sonrasında her şeyin eskisi üzere devam ettiğinin şahidiyiz. Öfkeliyiz zira tarihin en büyük iş cinayeti olan Soma’da bile tek tutuklu kalmadığının, 301 personelin canının sorumlusu olarak kimsenin hesap vermediğinin, tek bir idarecinin bile vazifeden alınmadığının, istifa etmediğinin şahidiyiz. Öfkeliyiz zira bu memleketin normali, madencilerin bahtı haline getirilmeye çalışılan ölümlerin önlenebilir olduğunu biliyoruz, yıllardır tekraren lisana getirdiğimiz, meydanlarda haykırdığımız tedbirlerin alınmadığının şahidiyiz. Öfkeliyiz zira insan hayatı için alınması gereken, aklın ve bilimin emrettiği tedbirlerin, yalnızca ve yalnızca maliyet artmasın, personellerin kelam hakkı olmasın, kârlarımız azalmasın diye alınmadığının farkındayız” dedi.
‘METAN GAZI ORANI YÜZDE 2’Yİ GEÇMİŞ’
TMMOB Maden Mühendisleri Odası Lideri Ayhan Yüksel, havalandırma planına ulaşamadıkları için ayrıntılı bir inceleme yapamadıklarını kaydetti. Yüksel, madenin kamuya ilişkin olduğu için yönergelere ve ulusal personel sıhhati ve iş güvenliği mevzuatlarına uyarak titizlikle çalışılması gerektiğini kaydetti.
Yüksel, “Sonuç olarak burada ihmal nedeniyle oluşmuş bir kaza var. Kazanın meydana geldiği yer belirli. Lakin incelemeler tamamlanmadığı için grizu patlaması olduğu dışında bir kıymetlendirme yapılamaz’ dedi. Patlamanın maden alanındaki metan gazı oranının yükselmesi sonucu olduğunu fakat hangi nedenden kaynaklandığının ayrıntılı incelemeler sonucu belirleneceğini söyledi.
Yüksel, “Metan oranı yüzde 2’yi geçtiğinde, havalandırma hariç elektriklenme sisteminin kapatılıp ocağın tahliye edilmesi yasal mecburilik. Burada patlama olduğuna nazaran de metan gazı oranı yüzde 2’nin üzerine çıkmış. Lakin ansızın bir çıkış mı olmuş yoksa yavaş yavaş bir çıkış olmuş da bu gözden mi kaçırılmış ya da tazyikleme sistemi sensörlerle tespit edilememiş mi üzere sonuçlara şimdi ulaşamadık. Bu yapılacak incelemelerden sonra ortaya çıkarılacak. Lakin biliyoruz ki iki ihmal var. Bir gazın yükselmesi, iki ateşin gazı patlatması. Bu iki ihmal olmasaydı esasen bu türlü bir kaza olmazdı” diye konuştu.
EN ÇOK TEKMECİ HATIRLANDI
Bartın’daki maden faciası akıllara periyodun başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın özel kalem yardımcısı Yusuf Yerkel’i getirdi. Yerkel, 13 Mayıs 2014’te Soma’da 301 maden personelinin hayatını kaybettiği faciada, madenci Erdal Kocabıyık’a tekme atmıştı. Yerkel, olayın akabinde “ayağı incindiği” gerekçesiyle yedi gün iş göremezlik raporu almış, tekmelediği madenci hakkında “kamu malına ziyan vermek” suçlamasıyla 10 ay mahpus ve para cezası çıkmıştı. Yerkel, 2022 yılının başında Frankfurt’a “ticari ataşe” olarak atandı.
YANDAŞTAN BİR GARİP SORU
Facianın akabinde bölgeye giden A Haber muhabiri, “Aşağıda nasıl bir hava var, nasıl bir ortam” sorusuyla reaksiyon çekti. Muhabirin Çinli maden mühendisine yönelttiği, “Çin’de yaşayan ailesiyle nasıl hasret gideriyor, hasret var mı? Çocukları da kendisi üzere maden mühendisi mi olacak” soruları toplumsal medyada yankı uyandırdı.
AKP DEVRİNDE 1989 CAN KAYBI
İşçi Sıhhati ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG), AKP’nin iktidar olduğu yıllarda en az 1989 maden emekçisinin iş cinayetlerinde hayatını yitirdiğini açıkladı. İSİG’in verilene nazaran, 2005 yılında 121, 2010’da 125, 2014 yılında Soma’da yaşanan maden faciası ile birlikte 386 maden çalışanı ihmaller nedeniyle hayatını kaybetti. Datalarda 15 Ekim 2022 prestijiyle ise 97 maden personelinin hayatını kaybettiği belirtildi.
İŞÇİLERİ SAVUNANLAR HAPİSTE
Facianın akabinde Soma davasının tekrar yargılamadaki ikinci duruşması sonrası açıklama yapan Can Atalay’ın konuşması gündem oldu. Soma’daki madencilerin avukatı olan ve şu anda Seyahat davası nedeniyle tutuklu bulunan Atalay, “Türkiye’de en ucuz maliyet kalemi personel canı. Bu sistem bu türlü gitmez. Çalışanların canını hiçe sayarak bu ülkeyi kalkındıramazsınız. Yalnızca cebinizi dolduruyorsunuz. Bu ülkede kimse ekmeğini kazanırken öldürülmesin diyedir davamız. Sizi unutmadık. Adalet önünde adil bir formda hesap vereceksiniz” demişti.
BABALARINI KAYBEDENLERE EĞİTİM BURSU
Türk Eğitim Derneği (TED) Amasra’da meydana gelen maden faciası sonrası babalarını kaybeden çocuklara eğitim bursu vereceklerini duyurdu.
TED’den yapılan yazılı açıklamada, “13 Mayıs 2014 tarihinde Soma’da yaşanan maden faciası sonrasında ‘Soma’nın evlatları artık hepimizin evladı’ demiş ve babalarını yitiren evlatlarımıza hala sürmekte olan burs takviyemizi vermeye başlamıştık. Amasra’da yaşanan maden faciası sonrasında da babalarını yitiren evlatlarımıza eğitim bursu vererek sahip çıkacağımızı, kamuoyuna hürmetle duyuruyoruz” tabirleri kullanıldı.
Antalya Büyükşehir Belediye Lideri Muhittin Böcek de toplumsal medya hesabından faciada hayatını yitirenlerin çocuklarına eğitim bursu sağlayacaklarını duyurdu.