Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Seyahat olaylarına katılan vatandaşlarla ilgili “Sürtük” sözünü kullanmasının yankıları sürüyor. Muhalefet partileri ve kimi sivil toplum kuruluşları bu açıklamaya yönelik yansılarını ortaya koyarken, siyaset bilimcilere nazaran Erdoğan, telaffuzunu sertleştirerek erimekte olan oylarını müdafaayı ve kendi seçmenini bir ortada tutmayı hedefliyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Çarşamba günü TBMM’de partisinin küme konuşması sırasında 2013 yılında düzenlenen Seyahat Parkı hareketleri ile ilgili konuşurken aksiyoncuları amaç almış, hareketlere katılanları “terörist” olarak niteleyerek, “Bu teröristler, eşkıyalar bira şişeleriyle caminin içini pislemişti. Bunlar bu türlü. Bunlar çürük, bunlar sürtük” tabirlerini kullanmıştı.
Erdoğan, Seyahat Parkı hareketlerinin yaşandığı periyotta polis müdahalesinden kaçarak Bezmi Alem Camii’ne sığınan aksiyoncular için “Camide içki içtiler. Üstü çıplak 70 adam başörtülü bacıma saldırdılar. İmgeler elimizde” savında bulunmuştu. Lakin, daha sonra kamuoyuyla rastgele bir imaj paylaşmadı.
Gezi aksiyonlarına katılan bir gençFotoğraf: Reuters
Erdoğan, telaffuzunu neden sertleştirdi?
Erdoğan’ın aksiyoncular için “sürtük” sözünü kullanması toplumun birçok kesitinde reaksiyona neden oldu. Birtakım partiler ve sivil toplum kuruluşları Erdoğan hakkında “hakaret” ve “halkı kin ve düşmanlığa tahrik yahut aşağılama” kabahatlerini işlediği gerekçesiyle soruşturma ve kamu davası açılması talebinde bulundu. Pekala, Erdoğan, üzerinden 9 yıl geçmesine rağmen neden bir kere daha Seyahat Parkı eylemcilerini gaye aldı ve telaffuzunu daha da sertleştirdi. Siyaset bilimcilere nazaran Erdoğan, seçim yaklaşırken oyları düşme eğiliminde olduğu için toplumu kutuplaştırmak amacında.
“Baskı ve kriz artacak” iddiası
İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü (İstanpol) Genel Yöneticisi Seren Selvin Korkmaz’a nazaran Erdoğan, erimekte olan oylarını korumak istiyor. İktidarın Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi altında sıkıntılara tahlil üretmekten uzak kaldığını öne süren Korkmaz, “AKP artık, topluma rastgele bir vaadi olmayan parti haline dönüştü” dedi. İktidarın algıyı yönetmek istediğini kaydeden Korkmaz, seçimlere yaklaştıkça baskı ve krizin artacağını öngördüğünü de tabir etti. AKP iktidarının bugüne kadar kutuplaşmadan beslendiğini de savunan Korkmaz, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul Vilayet Lideri Canan Kaftancıoğlu’na siyaset yasağı getiren yargı kararı ile Ekrem İmamoğlu’nun YSK Lideri ve üyelerine hakaret ettiği argümanıyla yargılandığı davanın da kutuplaşma söylemi ile ilgili olduğunu kaydetti.
Gezi aksiyonlarına müdahale eden polislerFotoğraf: Reuters
“İletişim kazası değil, stratejinin parçası”
Korkmaz, “Erdoğan’ın ‘sürtük’ tabiri bir irtibat kazası mı? Yoksa prompterdan mı okudu?” tartışmalarıyla ilgili de “Bu bir bağlantı kazası değil, bu bir stratejinin parçası” tabirini kullandı. Korkmaz, “Erdoğan’ın bu stratejisi oy kazandırır mı?” sorusunu ise “Siyasetin, daha doğrusu toplumun gerçeği artık ekonomik kriz. Gelecek telaşı, geçim sorunu. Bu stratejiyle Adalet ve Kalkınma Partisi’nin mevcut oylarını artırabileceğini düşünmüyorum” kelamlarıyla yanıtladı. Lakin, Korkmaz burada muhalefetin tutumunun ne olacağının da ehemmiyet taşıdığını lisana getirdi. Korkmaz, “Eğer muhalefet kutuplaşma alanlarına düşer ve iktidarın bu telaffuzlarına karşı negatif bir kampanya yürütürse ben bunun muhalefet açısından tehlikeli olacağını, bir modül da olsa iktidara yardımcı olacağını düşünüyorum” dedi.
“Sokak marjinalleştirilmek isteniyor”
Işık Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Onur Alp Yılmaz da, AKP için şu anda en büyük önceliğin kendi seçmen kitlesinden kopuşları önlemek olduğunu tabir etti. AKP’nin 20 yıldır toplumun her bölümünden oy aldığını ve bu sayede ayakta kalabildiğini kaydeden Yılmaz, “Ancak artık bu türlü bir durum kelam konusu değil” diye konuştu. Yılmaz, İktidarın çeşitli hukuk dışı yollarla seçim sonuçlarına müdahale ihtimalinin de gündemde olduğunu ve sokağın marjinalleştirilerek muhalefetin toplumsal dinamikleri harekete geçirmesinin engellenmek istendiğini kaydetti. Yılmaz, Seyahat Davası kararlarının da bu stratejinin bir modülü olduğunu savundu. Öteki yandan Erdoğan’a atfedilen güçlü başkan imajını desteklemek üzere konseyi bir strateji yürütüldüğünü kaydeden Yılmaz, şöyle devam etti: “İktisaden bir krizde olabiliriz. İktisadi olarak bir kriz yaşıyor olabiliriz. Fakat bu memleketin sahipleri biziz. Bak bu memleketin betini rahmetini kaçıran, bu memlekette, tırnak içinde, ayaklandırma ortaya çıkartan insanlara karşı da gayretimi sürdürüyorum üzere bir anlayışın uzantısı.”
Taksim meydanında Seyahat eylemiFotoğraf: Getty Images
“Tazminat davası açılabilir fakat cezalandırma çıkmaz”
Öte yandan Erdoğan’a dava açılıp açılamayacağı ve ceza alıp almayacağı da tartışma konusu oldu. Erdoğan hakkında hata duyurusunda bulunulmuş olsa da hukukçulara nazaran cumhurbaşkanının dokunulmazlığı olduğu için Erdoğan’a ceza davası açılamaz. Eski Ankara Cumhuriyet Savcısı, Avukat Bülent Yücetürk’e nazaran Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu bulunmuyor ve işlendiği sav edilen kabahat nedeniyle soruşturma yapılması mümkün değil. Tazminat davası açılabilme ihtimalini de pahalandıran Yücetürk, bununla ilgili de kurallara dikkat çekti. Yücetürk, Seyahat olaylarına katılmış ve haklarında bu nedenle soruşturma açılmış bireylerin muhatap kabul edilebileceğini ve tazminat davası haklarının bulunduğunu söyledi. Lakin Yücetürk’ün verdiği bilgiye nazaran Türk Ceza Kanunu’nun 125’inci unsuruna nazaran kişinin onur ve saygınlığını rencide edecek kelam ve aksiyonlar hakaret kapsamında bedellendiriliyor. Hakaret cürmünün oluşması için şahsa yönelik söylenmiş olması gerektiğini kaydeden Yücetürk, “Dava açılabilir, ancak bunun Türk yargı pratiğindeki karşılığı bundan bir tazminat, bir cezalandırma çıkması bir mahkumiyet kararı çıkması mümkün değil” dedi.