Sayıştay, imal ihalelerinde yüklenicilerin çevirdikleri “oyunları” saptadı. Sayıştay’ın Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Raporu’nda yer alan bulgulardan kimileri şöyle:
BİLGİLERE ERİŞİLEMİYOR
– Yap-işlet-devret (YİD) modeliyle yaptırılan projeler için müşavirlik hizmeti alımı işlerine ait temel ve tarzlar bakanlık tarafından belirlenmedi. Metotlar olmaksızın ihaleye çıkıldı.
– Kuzey Marmara Otoyolu’nun çeşitli kısımları, 3. Boğaz Köprüsü, Çanakkale Köprüsü ile Ankara-Niğde Otoyolu’nun da olduğu işlerin müşavirlik hizmet alımlarında mukavele bedeli 560.6 milyon TL. Ödenen meblağ 529.8 milyon TL. Bu müşavirlik hizmet alımları, 4734 sayılı Kamu İhale Yasası’na tabi olmadan ihale edildi.
– Ortalarında Mersin- Adana- Osmaniye- Gaziantep- Yüksek Standartlı Demiryolu Sınırı ile Bursa Emek Kent Hastanesi metro sınırının bulunduğu ihalelerin EKAP üzerinden ihale, ilan ve mukavele bilgilerine erişilemedi.
Sayıştay’ın Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) raporundaki birtakım bulgular şöyle:
– 2021 yılı OGS otoyol ve köprülerden ihlalli geçiş özet bilgilerine nazaran toplam geçiş sayısı 143 milyon 448 bin 588. Meblağ 889.8 milyon TL. Kaçak geçiş sayısı 15.6 milyon. Fiyat 736.1 milyon TL. Vergi daireleri tarafından gelir kaydedilmesi gereken kaçak geçiş fiyatı 566.8 milyon TL. KGM tarafından gelir kaydedilmesi gereken kaçak geçiş fiyatı 141.7 milyon TL. Toplam tahsilat 889.8 milyon TL.
– 2021 yılı HGS otoyol ve köprülerden ihlalli geçiş özet bilgilerine nazaran geçiş sayısı 295.8 milyon. Fiyat 3.2 milyar TL. Kaçak geçiş 14.7 milyon. Meblağ 853.8 milyon TL. Vergi daireleri tarafından gelir kaydedilmesi gereken kaçak geçiş meblağı 509.9 milyon TL. KGM tarafından gelir kaydedilmesi gereken kaçak geçiş meblağı 127.4 milyon TL. Toplam tahsilat 3.2 milyar TL.
1 TL’LİK TEKLİF VERİLDİ
– Birtakım işlerde, isteklilerin işin sonraki kademelerinde yapılacak iş kalemlerine düşük teklif verdikleri, düşük teklif verilen iş kalemleri bitirilmeden mukavele bedelinin tamamlanarak kontratın tasfiye edildiği tespit edildi. Düşük teklif verilen iş kalemlerinin yaptırılmaması sonucunda proje yarım kalırken, daha sonra yapılan ikmal ihalelerinde ise evvelki ihalede düşük teklif verilen iş kalemlerinin daha yüksek fiyatlarla yaptırılmasıyla planlanan maliyetin üzerinde bedelle bitirildi.
– Buna Erzurum-Aşkale Ayr.-İspir Devlet Yolu Kırık Tüneli Üretim İşi örnek gösterildi. Buna nazaran tünel işlerinde yüklenici yaklaşık maliyet fiyatı 48.18 TL olan “tünelde su yalıtımı yapılması” iş kalemi için 21 TL; yaklaşık maliyet fiyatı 247.78 TL olan “tünelde en son beton kaplamasının yapılması” iş kalemi için 1 TL teklif verdi.
AYNI İŞE İKİ İHALE
“Tünelde su yalıtımı yapılması” iş kaleminin maliyet ölçüsü 388 bin 485 metrekare iken fiilen yaptırılan ölçüsü 33 bin 160 metrekare; “Tünelde kesin beton kaplamasının yapılması” iş kaleminin yaklaşık maliyet ölçüsü 146 bin 903 metreküp iken fiilen yaptırılan ölçüsü 15 bin 786 metreküp oldu.
Tünelin tamamı kontrat bedeli kapsamında bitirilemedi. Kalanı için ikmal ihalesi yapıldı. Yüklenici bu defa “tünelde su yalıtımı yapılması” iş kalemi için 120.58 TL, “tünelde kesin beton kaplaması” iş kalemi için 384.35 TL teklif verdi. Buna nazaran “tünelde su yalıtımı yapılması” iş kalemi için yaklaşık 15.5 milyon TL, “tünelde kesin beton kaplamasının yapılması” iş kalemi için yaklaşık 28.3 milyon TL daha yüksek ödeme yapılacak.
PİYASA BEDELİNİN 14 KATI FARK VAR
– Karayolları Samsun Bölge Müdürlüğü tarafından ihalesi yapılan Çakmak Köprüleri imal işi kapsamında “köprü tabliyelerinin krikolarla kaldırılması” kaleminin yeni ünite fiyatı, rastgele bir desteği olmayan formüle nazaran oluşturuldu. Formüle nazaran hesaplanan maliyet ile piyasa rayiçleri ortasında 14 kat fark var.
– Direkt temin ve pazarlık yolu ile yapılan alımlar için öngörülen üst limit aşıldı. Kamu İhale Kurumu’ndan uygun görüş alınmadı. Kurumların pazarlık ve direkt teminle yapacakları alımların ödeneğin yüzde 10’unu aşmaması gerekiyordu. Ödeneğin yüzde 10’u 89.8 milyon TL iken geçen yıl 160.1 milyon TL harcama yapıldı.
ALACAĞINI ALAMIYOR
Sayıştay’ın SGK raporundaki değerlendirmelerinden kimileri şöyle:
– SGK’nin toplam 133.2 milyar TL alacağı var. 2021 sonu prestijiyle hastanelerden toplam 5.3 milyar TL, eczanelerden ise toplam 1.1 milyar TL alacak bulunuyor. Adıyaman’da bulunan bir tıp merkezinden 158.3 milyon TL alacak var. Fakat tıp merkezi kapandığı için alacak tahsil edilemiyor.
– İcraya intikal eden kurum alacaklarının büyük bir kısmı tahsil edilemedi. İcraya intikal ettirilen alacak ölçüsü 74.1 milyar TL. Tahsil edilen alacak 32.8 milyar TL.
HAZİNE’YE ELEŞTİRİ
Sayıştay’ın Hazine ve Maliye Bakanlığı Raporu’nda “ilama bağlı ödemelerin ve muhasebe kayıtlarının vaktinde yapılmaması”, KİT’lerden elde edilen kâr hisselerinin mali tablolara tam olarak yansıtılmaması üzere tenkitler yer aldı. Türkiye Ulusal Ajansı, Spor-Toto Teşkilat Başkanlığı, Türkiye Etraf Ajansı, SGK üzere kurumların Tek Hazine Kurumlar Hesabı’nın sisteme alınmadığı tespit edildi.